Από το ιστορικό προσφυγικό τραύμα έως τις σημερινές ροές: γιατί η κοινωνία χρειάζεται ψυχραιμία, οργάνωση και καθαρή κρατική στήριξη συζήτηση με τον Νίκο Κυφωνίδη
Η συζήτηση για το μεταναστευτικό στην Ιεράπετρα έχει λάβει διαστάσεις που ξεπερνούν την πραγματικότητα και δημιουργούν ένα επικίνδυνο κλίμα φόβου. Ζούμε σε μια μικρή, ευαίσθητη κοινωνία, όπου κάθε ένταση μεγεθύνεται. Ωστόσο, η ιστορία της Ελλάδας και οι βιωματικές μνήμες πολλών οικογενειών – συμπεριλαμβανομένης της δικής μου, με ποντιακή προσφυγική καταγωγή – μάς υπενθυμίζουν ότι ο ξεριζωμός δεν είναι επιλογή, αλλά ανάγκη. Οι πρόγονοί μας έζησαν τραύματα που επαναλαμβάνονται σήμερα σε άλλες γωνιές του κόσμου.
Η Ελλάδα υπήρξε χώρα που έστειλε πρόσφυγες (μετά τον Εμφύλιο), αλλά και χώρα που δέχτηκε ξεριζωμένους: από τους Μικρασιάτες του ’22 έως τους Έλληνες της Μέσης Ανατολής. Όπως τότε, έτσι και σήμερα, οι άνθρωποι που φτάνουν στα νότια παράλια της Κρήτης κουβαλούν φόβο, απώλειες και ανάγκη επιβίωσης. Δεν εγκαταλείπουν τον τόπο τους από επιλογή, αλλά από απόγνωση.
Οι σημερινές μεταναστευτικές ροές δεν είναι ένα απλό φαινόμενο. Στο Σουδάν, στη Λιβύη και σε μεγάλο μέρος της Αφρικής εξελίσσονται εμφύλιοι, οικονομικές καταρρεύσεις και γεωπολιτικές συγκρούσεις. Μεγάλα συμφέροντα – από τις ΗΠΑ έως τη Ρωσία, την Κίνα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – καθορίζουν την τύχη ολόκληρων λαών. Και μέσα σε αυτό το χάος, εκατομμύρια άνθρωποι αναζητούν διέξοδο. Κάποιοι φτάνουν στην Ιεράπετρα.
Μετά από μήνες συζήτησης, είναι σαφές ότι οι ροές που φθάνουν στην περιοχή μας υπερβαίνουν τις δυνατότητες των τοπικών δομών. Η Ιεράπετρα δεν μπορεί μόνη της – ούτε οικονομικά ούτε οργανωτικά – να διαχειριστεί ένα φαινόμενο τόσο μεγάλο και τόσο σύνθετο. Το κράτος οφείλει να αναλάβει την οικονομική επιβάρυνση. Δεν μπορεί ο Δήμος να δαπανά συνεχώς πόρους για φιλοξενία, χωρίς το Υπουργείο Μετανάστευσης να καλύπτει τα έξοδα που του αναλογούν. Η κυβέρνηση πρέπει να ξεκαθαρίσει άμεσα τη στάση της: είτε χρηματοδοτεί, είτε αφήνει τον Δήμο εκτεθειμένο. Η κοινωνία δικαιούται διαφάνεια.
Την ίδια στιγμή, ο δημόσιος λόγος χρειάζεται ψυχραιμία. Ο όρος «λαθρομετανάστης» είναι μειωτικός και χρησιμοποιείται συνειδητά από ορισμένους για να δημιουργεί φόβο και ξενοφοβία. Από το 2008 το ελληνικό κράτος έχει συστήσει να μην χρησιμοποιείται. Κι όμως, συνεχίζει να εμφανίζεται στον δημόσιο διάλογο, επιβαρύνοντας ένα ήδη φορτισμένο περιβάλλον.
Παρά τα όσα ακούγονται, δεν υπάρχει «αλλοίωση πληθυσμού» ούτε «ισλαμοποίηση». Οι άνθρωποι που φτάνουν εδώ δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα. Το 90% επιθυμεί να συνεχίσει προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου υπάρχουν κοινότητες, θέσεις εργασίας ή συγγενείς. Εξάλλου, η Ιεράπετρα έχει ήδη αποδείξει ότι διαθέτει δυναμικό κοινωνικής αλληλεγγύης: ο Ερυθρός Σταυρός, οι εθελοντές και πολλοί πολίτες προσφέρουν σιωπηλά και αποτελεσματικά.
Αν θέλουμε πραγματικά να προστατεύσουμε την κοινωνία μας, δεν χρειάζεται πανικός, αλλά οργάνωση, ρεαλισμός και ανθρωπιά. Γιατί, όπως δείχνει η ιστορία, κανείς δεν γνωρίζει πότε οι ρόλοι θα αντιστραφούν. Το μεταναστευτικό δεν θα εξαφανιστεί. Χρειάζεται εθνική στρατηγική, σεβασμός στη νομιμότητα, σωστή διαχείριση και κυρίως: να μη χάσουμε την ανθρωπιά μας.
