Στο επίκεντρο η πολιτική κρίση, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς και οι παγκόσμιες εξελίξεις
Σε μια περίοδο πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής αναταραχής, η συζήτηση στον Ηχώ 99,8 με τον Σπύρο Δανέλλη, πρώην βουλευτή Ηρακλείου, πρώην ευρωβουλευτή και επικεφαλής της περιφερειακής παράταξης «Η Κρήτη μας αλλιώς», ανέδειξε τα καίρια ζητήματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία. Από το ζήτημα της εμπιστοσύνης στους θεσμούς μέχρι τις διεθνείς εξελίξεις που επηρεάζουν τη χώρα μας, η ανάλυση του κ. Δανέλλη φωτίζει τις προκλήσεις που διαμορφώνουν το πολιτικό σκηνικό.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης και η άνοδος της ακροδεξιάς
«Ο κανένας είναι πρώτο κόμμα στις δημοσκοπήσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Σπύρος Δανέλλης, επισημαίνοντας την απογοήτευση των πολιτών απέναντι στο υπάρχον πολιτικό σύστημα. Τα πρόσφατα γεγονότα, όπως το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη και οι μεγάλες κινητοποιήσεις που ακολούθησαν, έφεραν στο προσκήνιο ένα βαθύ έλλειμμα εμπιστοσύνης στους θεσμούς και στη δυνατότητα της πολιτείας να αποδώσει δικαιοσύνη.
Παράλληλα, η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και στην Ελλάδα καταδεικνύει την κρίση αντιπροσώπευσης, καθώς μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος στρέφεται σε ακραίες λύσεις, απογοητευμένο από τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις.
Ο κος Δανέλλης δήλωσε στον Ηχώ 99,8 ότι όσον αφορά τη θεσμική κρίση είναι, κατά τη γνώμη του, η πρώτη φορά που μια τόσο σοβαρή κρίση ενδέχεται να αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στην εξέλιξη και λειτουργία των θεσμών. Για πρώτη φορά παρατηρούμε κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στις δημοσκοπήσεις, οι οποίες καταγράφουν μια πρωτοφανή πτώση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς βασικούς θεσμούς του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Οι πολίτες εκφράζουν έντονη δυσπιστία απέναντι στη λειτουργία των πολιτικών κομμάτων και της δικαιοσύνης. Υπάρχει μια σαφής έλλειψη εμπιστοσύνης, η οποία συνιστά τη βάση της θεσμικής κρίσης. Επιπλέον, παρατηρείται μια κρίση εκπροσώπησης, καθώς οι πολίτες δεν αισθάνονται ότι αντιπροσωπεύονται επαρκώς από τους κομματικούς μηχανισμούς. Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν το φαινόμενο "κανένα κόμμα" ως πρώτη επιλογή μεταξύ των πολιτών, γεγονός που αντανακλά την απογοήτευση και την αποστασιοποίησή τους από το πολιτικό σύστημα.
Αυτό που βλέπουμε στην Ελλάδα, ωστόσο, δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Αντίστοιχα γεγονότα σημειώνονται σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στην Αμερική, όπου η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ υπήρξε ενδεικτική της κρίσης εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Αυτή η κατάσταση ενισχύει τις αποκαλούμενες "αντισυστημικές" δυνάμεις, οι οποίες, στη χώρα μας, εκφράζονται κυρίως μέσω του ακροδεξιού λαϊκισμού.
Ένα κρίσιμο ερώτημα που προκύπτει είναι αν η αντιπολίτευση, τόσο η μείζονα όσο και η ελάσσονα, έχει συμβάλει στην επιδείνωση της κρίσης μέσω της εργαλειακής εκμετάλλευσης τραγωδιών, όπως αυτή των Τεμπών. Πρέπει επίσης να διερευνηθεί κατά πόσο αμφισβητείται συνολικά η δικαιοσύνη από την κοινωνία ή αν η κριτική αφορά μόνο συγκεκριμένες δικαστικές αποφάσεις και διαδικασίες. Σε κάθε περίπτωση, η απώλεια εμπιστοσύνης προς τη δικαιοσύνη αποτελεί μείζον πρόβλημα για τη δημοκρατία.
Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, αντιμετώπισε την τραγωδία των Τεμπών με έναν ιδιαίτερα προβληματικό τρόπο, γεγονός που οδήγησε σε περαιτέρω ενίσχυση της αίσθησης συγκάλυψης και ατιμωρησίας. Η αναποτελεσματικότητα του κράτους γίνεται όλο και πιο εμφανής, με αποτέλεσμα η συνολική απαξίωση του πολιτικού συστήματος να επιταχύνεται. Δύο χρόνια μετά την τραγωδία, ελάχιστα ουσιαστικά μέτρα έχουν ληφθεί για τη βελτίωση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων, ενώ τα μικρότερα ατυχήματα συνεχίζονται σχεδόν καθημερινά.
Παράλληλα, τίθεται το ερώτημα αν υπάρχει μια συνολικότερη στρατηγική που ωθεί τη χώρα μακριά από τα μέσα σταθερής τροχιάς, όπως τα τρένα, προς την προώθηση των αυτοκινητοδρόμων και των διοδίων. Σε αυτό το πλαίσιο, συζητείται αν οι επιλογές που έχουν γίνει, τόσο σε επίπεδο δημόσιων υποδομών όσο και σε επίπεδο διαχείρισης, εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα.
Όλα αυτά τα φαινόμενα δημιουργούν ένα αίσθημα απογοήτευσης στους πολίτες, οι οποίοι πληρώνουν ακριβά ένα κράτος που υπολειτουργεί. Αυτό, με τη σειρά του, οδηγεί σε περαιτέρω απαξίωση όχι μόνο της κυβέρνησης αλλά και των εναλλακτικών πολιτικών επιλογών, δημιουργώντας τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης του πολιτικού συστήματος.
Δικαιοσύνη και πολιτική ευθύνη: Υπάρχει ρεαλιστική λύση;
Οι πολίτες ζητούν δικαιοσύνη, όμως το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό το αίτημα σε ένα πολιτικό σύστημα που αδυνατεί να δώσει απαντήσεις. Ο κ. Δανέλλης υπογράμμισε ότι η πολιτική ευθύνη δεν μπορεί να περιορίζεται σε επικοινωνιακές διαχειρίσεις και επιλεκτικές παραιτήσεις. Αντιθέτως, απαιτείται μια βαθιά μεταρρύθμιση στη λειτουργία του κράτους, προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών.
Η Ευρώπη στο σταυροδρόμι: Τα σενάρια για το μέλλον
Στο διεθνές επίπεδο, ο πρώην ευρωβουλευτής ανέλυσε τις εξελίξεις που διαμορφώνονται ενόψει των αμερικανικών εκλογών και την πιθανή επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Σύμφωνα με τον κ. Δανέλλη, υπάρχουν τρία σενάρια για την τύχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Το θετικό σενάριο – Η ενεργοποίηση των δημοκρατικών δυνάμεων της Ε.Ε., ώστε να ενισχυθεί η συνοχή και η αυτονομία της Ευρώπης.
Το αρνητικό σενάριο – Ο Τραμπ να επιβάλει την πολιτική του ατζέντα, οδηγώντας την Ευρώπη σε μεγαλύτερη εξάρτηση από τις ΗΠΑ και αποδυναμώνοντας την ενότητά της.
Το εφιαλτικό σενάριο – Η διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια περίοδο που η ήπειρος αντιμετωπίζει σοβαρές γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις.
Η επιλογή του πρώτου σεναρίου προϋποθέτει μια σειρά από σημαντικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της ανεξαρτητοποίησης της δικαιοσύνης από την εκτελεστική εξουσία. Αυτό, όμως, απαιτεί πολιτική βούληση και συνειδητοποίηση της κρισιμότητας της κατάστασης από τις πολιτικές ηγεσίες.
Το πολιτικό σύστημα σε κρίση – Οι προκλήσεις του αύριο
Η συζήτηση κατέληξε στο ότι η πολιτική κρίση που βιώνουμε δεν είναι συγκυριακή, αλλά βαθιά και συστημική. Η Ελλάδα, όπως και η Ευρώπη συνολικά, βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον της. Η επόμενη μέρα απαιτεί θεσμική ενίσχυση, δημοκρατική ανασύνταξη και ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα αποκαταστήσει τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και κράτους.
Το αν αυτή η αλλαγή θα προέλθει από το υπάρχον πολιτικό προσωπικό ή από νέες δυνάμεις που θα αναδυθούν, παραμένει το μεγάλο ερώτημα της εποχής μας.
