Τι απέγινε η κρητική μέλισσα – Απαντήσεις από τον επίκουρο καθηγητή τμήματος Γεωπονίας του ΕΛΜΕΠΑ
Η «Ιεραπετρίτικη Γη» η αγροτική εκπομπή του Ηχώ 99,8 με τη Μαρία Τσαγκαράκη κοντά σας κάθε Σάββατο στις 9.00 το πρωί και κάθε Πέμπτη στις 14.00 το μεσημέρι σε επανάληψη. Καλεσμένος της εκπομπής ο κ. Ε. Αλυσσανδράκης - Επίκουρος καθηγητής Γεωπονικού τμήματος ΕΛΜΕΠΑ που μας μίλησε για το μέλι.
Ο κ. Αλυσσανδράκης έκανε αναφορά στο μέλι, ένα μεγάλης διατροφικής αξίας προϊόν, ποιοτικό, γευστικό και απολαυστικό προϊόν, που χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως από τον άνθρωπο. Αλλά και στη σημασία της μέλισσας για τον άνθρωπο και τη φύση γιατί σίγουρα, όπως επεσήμανε, αν εξαφανιστεί η μέλισσα ο κόσμος θα αλλάξει όπως τον ξέρουμε. Πολλά φυτά δεν θα μπορούν να συνεχίσουν να υπάρχουν. Καρποί , φρούτα και λαχανικά που ξέρουμε δεν θα μπορούν να παραχθούν τουλάχιστον στις ίδιες ποσότητες με τώρα.
Πώς γίνεται όμως η παραγωγή του, τι πρέπει να προσέξει ο παραγωγός, από ποιες ασθένειες κινδυνεύουν τα μελίσσια και πώς αυτές μπορούν αυτές να αντιμετωπιστούν; Πόσο σημαντική είναι η διατροφή του μελισσιού; Γιατί το δάσος του Σελακάνου είναι πόλος έλξης για τους μελισσοπαραγωγούς και ποια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του; Απαντήσεις , απόψεις και σκέψεις, δίνει και αναλύει ο κ. καθηγητής.
Όπως εξηγεί, στην Ελλάδα έχουμε ένα είδος μέλισσας η οποία αξιοποιείται από τον άνθρωπο και παράγει μέλι. Τη μελιτοφόρο μέλισσα. Υπάρχουν 9 άλλα είδη μελισσών που βρίσκονται στον κόσμο για την παραγωγή μελιού αλλά δεν υπάρχουν στη χώρα μας. Το ένα αυτό είδος λοιπόν που έχουμε στην Ελλάδα, το συναντάμε κατά περιοχές σε διαφορετικές «φυλές», οικότυπους, προσαρμοσμένους στις συνθήκες της εκάστοτε περιοχής. Ωστόσο με την πάροδο των χρόνων αυτό άλλαξε.
Με τη μελισσοκομία όπως αυτή ασκείται τα τελευταία 40 – 50 χρόνια, με την ομαδική μελισσοκομία, τη μεταφορά των μελισσιών από περιοχή σε περιοχή, την εισαγωγή γενετικού υλικού από άλλες περιοχές προσπαθώντας να βελτιώσουμε την κατάσταση, έχουμε δημιουργήσει ένα πολύ μεγάλο υβριδισμό και αυτή τη στιγμή καθαρές φυλές μελισσών είναι δύσκολο να αναγνωριστούν στη χώρα μας. Αυτό δηλαδή που κάποτε λέγαμε, κρητική μέλισσα, δεν υπάρχει πλέον. Και αυτό είναι σίγουρα ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι μελισσοκόμοι χωρίς όμως να μπορούν να διαπιστώσουν ότι αυτό είναι πρόβλημα.
Ο μελισσοκόμος είναι απίθανο να μπορεί να αποδώσει στο γενετικό υλικό που έχει , τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει στην άσκηση της μελισσοκομίας. Μπορεί δηλαδή ένα πρόβλημα στην απόδοση του μελισσιού να σκεφτεί ότι οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όχι όμως στο γενετικό υλικό.
"Η κρητική μέλισσα"
Τώρα τι συνέβη στην Κρήτη. Τη δεκαετία του 80΄ ήρθε στη χώρα μας από την ασιατική μέλισσα, μεταπηδώντας στην ευρωπαϊκή, δυτική, μέλισσα, ένα παράσιτο, το βαρρόα που είναι από τα σοβαρότερα προβλήματα της μελισσοκομίας παγκοσμίως. Το συγκεκριμένο παράσιτο όταν έφτασε στη χώρα μας, οι δικές μας φυλές μελισσών δεν είχαν μηχανισμούς άμυνας ώστε να το αντιμετωπίσουν και έτσι το παράσιτο αυτό παραλίγο να αποδεκατίσει την ελληνική μελισσοκομία. Η οποία σώθηκε τελικά, κυρίως με τη χρήση κάποιων εντομοκτόνων. Στην Κρήτη, οι μελισσοκόμοι έπαθαν τότε μεγάλη ζημιά. Στην προσπάθεια να αντικαταστήσουν το μελισσοκομικό τους κεφάλαιο έφεραν μέλισσες από την ηπειρωτική χώρα, τη μακεδονική μέλισσα. Αυτή ήταν η πρώτη ανάμειξη γενετικού υλικού. Στη συνέχεια υπήρχαν κάποιοι που πρότειναν να φέρουμε μέλισσες από άλλες χώρες, όπως και έγινε καθώς εξάλλου. δεν απαγορευόταν κάτι τέτοιο. Ήταν μια ακόμη ανάμειξη του γενετικού υλικού.
Ένα σημαντικό στοιχείο ωστόσο είναι πως, όταν είχαν διαχωριστεί οι φυλές μελισσών στην Ελλάδα αυτό έγινε με μορφομετρικούς χαρακτήρες και όχι με γενετικό υλικό. Δεν έχουμε δηλαδή το dna της κρητικής μέλισσας, ανέλυσε ο κ. καθηγητής. Προσθέτοντας ότι παρόλα αυτά το ζητούμενο είναι πλέον οι μελισσοκόμοι να σταματήσουν να εισάγουν γενετικό υλικό και να κάνουν επιλογή από το ήδη υπάρχον για να κρατήσουν αυτό που είναι προσαρμοσμένο και σταδιακά να πάμε σε μέλισσες με τοπικά χαρακτηριστικά.
Στη συνέχεια και ειδικότερα για την τροφή ο κ. Αλυσσανδράκης επεσήμανε ότι ανά χρονικές περιόδους η φύση δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του μελισσιού. Ο παραγωγός λοιπόν ταΐζει τη μέλισσα με στερεή τροφή , ζυμάρια. Το ζυμάρι, καλό είναι να το φτιάχνει μόνος του ο παραγωγός ώστε να φροντίζει να περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα στοιχεία, μέταλλα ιχνοστοιχεία κλπ που έχει ανάγκη η μέλισσα. Πολλές φορές κατά τη θέρμανση των ζαχάρων παράγεται μια τοξική ουσία για τη μέλισσα οπότε το μελίσσι σταδιακά δηλητηριάζεται και η ποιότητα του μελιού δεν είναι η επιθυμητή. Η μέλισσα χρειάζεται μια ποιοτική διατροφή, ανέλυσε ο κ. καθηγητής.
-
Σύντομο βιογραφικό του Δρ. Ελευθέριου Αλυσσανδράκη
Ο Ελευθέριος Αλυσσανδράκης είναι απόφοιτος του Τμήματος Φυτικής Παραγωγής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (1999), κατέχει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στη Φυτοπροστασία (2001) και Διδακτορικό Δίπλωμα (2007) από το εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του ίδιου Πανεπιστημίου με αντικείμενο τις αναλύσεις μελιών.
Εργάστηκε για 14 χρόνια ως ωρομίσθιος Επιστημονικός Συνεργάτης στο Τ.Ε.Ι. Κρήτης και σήμερα είναι μόνιμος Επίκουρος Καθηγητής Ασφάλειας και Ποιότητας Τροφίμων στο Τμήμα Γεωπονίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής:
- Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του μελιού και λοιπών προϊόντων της μέλισσας
- Προσδιορισμός της βοτανικής και γεωγραφικής προέλευσης του μελιού με τεχνικές μηχανικής και βαθιάς μάθησης
- Νοθεία στο μέλι
- Μελισσοκομική χλωρίδα
- Αντιμικροβιακές ιδιότητες μελιού και πρόπολης
- Έρευνα καταναλωτή για το μέλι
- Χρήση τεχνολογιών ΙοΤ στη μελισσοκομία
- Σύγχρονα τεχνολογικά μέσα στη φυτοπροστασία της ελιάς
Έχει 27 δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές, με υψηλό δείκτη απήχησης (Σύνολο ετεροαναφορών Scopus: 832, h-index: 10), 41 ανακοινώσεις σε εθνικά και διεθνή συνέδρια, ενώ είναι κριτής σε πολλά επιστημονικά περιοδικά.
Έχει διατελέσει και διατελεί επιστημονικός υπεύθυνος σε προγράμματα σχετικά με την ποιότητα του μελιού και τη χρήση νέων τεχνολογιών στη μελισσοκομία γενικότερα, ενώ συμμετέχει σε πολλά προγράμματα με αντικείμενο κυρίως τη μέλισσα και τα μελισσοκομικά προϊόντα. Ταυτόχρονα, έχει πολύχρονη εμπειρία σε ζητήματα ποιότητας του ελαιόλαδου, καλών γεωργικών πρακτικών, ενώ έχει συντάξει μελέτες για αναγνώριση προϊόντων ως Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. Τέλος, είναι εκπαιδευτής μελισσοκόμων και αγροτών.
