Τέλος στα social media για ανηλίκους έως 15 από Οκτώβριο: Αυτόματο «κλείδωμα» πρόσβασης και διπλή ασπίδα για 16–17

Η Ελλάδα δρομολογεί από τον Οκτώβριο καθολικό φραγμό πρόσβασης στα social media για κάτω των 15 ετών μέσω του Kids Wallet, ενώ επεκτείνει μπλοκάρισμα για 16–17 σε τζόγο, πορνογραφία, καπνικά και αλκοόλ. Το σχέδιο εντάσσεται στη συντονισμένη ευρωπαϊκή προσπάθεια με τεχνική προεργασία, διαβούλευση με πλατφόρμες και πολιτική απόφαση στο ανώτατο επίπεδο

Η κυβέρνηση προετοιμάζει σύστημα που θα αποκλείει ανηλίκους κάτω των 15 από τα κοινωνικά δίκτυα, ενώ για ανηλίκους έως 18 θα ενεργοποιείται μπλοκάρισμα σε online στοιχηματισμό, πορνογραφικές σελίδες και ιστότοπους πώλησης καπνικών ή αλκοόλ. Στόχος είναι η Ελλάδα, ως το τέλος Οκτωβρίου, να αποτελέσει την πρώτη χώρα της Ε.Ε. που εφαρμόζει τέτοιους περιορισμούς, με ρητή στόχευση την προστασία των παιδιών.

Το διεθνές πλαίσιο και οι ευρωπαϊκές κινήσεις

Η Αυστραλία, σύμφωνα με το protothema.gr, δίνει το παγκόσμιο σήμα εκκίνησης απαγορεύοντας από 10 Οκτωβρίου την πρόσβαση κάτω των 16 σε social και εφαρμογές γνωριμιών, για να περιοριστούν αλγοριθμική χειραγώγηση και online παρενόχληση. Παράλληλα, η Ε.Ε. εργάζεται σε ανάλογη κατεύθυνση: η πρόεδρος της Κομισιόν έχει αναφέρει ότι Γαλλία, Ισπανία, Ελλάδα, Δανία και Ιταλία δοκιμάζουν age verification σε εθνικές εφαρμογές. Ο πρωθυπουργός έχει ήδη ταχθεί υπέρ απαγόρευσης χρήσης social για κάτω των 16, κατ’ αντιστοιχία με την Αυστραλία.

Διαβούλευση με τις πλατφόρμες και τεχνική ετοιμότητα

Υπάρχει εκτενής διάλογος με εταιρείες κοινωνικών δικτύων και μεγάλους παρόχους του διαδικτύου (όπως η Google) για τους τεχνικούς τρόπους εφαρμογής. Η ελληνική πλευρά αξιοποιεί τεχνογνωσία της Ε.Ε., έχει λάβει και αξιολογήσει προτάσεις των εταιρειών, ενώ οι τελικές αποφάσεις για το εύρος των μέτρων θα ληφθούν από τον πρωθυπουργό. Κλιμάκιο της Κομισιόν αναμένεται στην Αθήνα για ενημέρωση, ανταλλαγή εμπειρίας και περαιτέρω ευθυγράμμιση.

Πώς θα λειτουργεί στην πράξη: φραγή από τη «πηγή»

Σε αντίθεση με την αυστραλιανή προσέγγιση που εστιάζει κυρίως στη διαχείριση λογαριασμών σε συγκεκριμένες πλατφόρμες (π.χ. Facebook, TikTok, YouTube), το ελληνικό σχέδιο δεν βασίζεται σε γενική απαγόρευση εντός των social, αλλά σε φιλτράρισμα σε επίπεδο συσκευής. Η κρατική εφαρμογή Kids Wallet, στην οποία είναι καταχωρισμένα τα στοιχεία των ανηλίκων, θα ενεργοποιεί αυτόματο αποκλεισμό από social ακόμη και χωρίς σύνδεση χρήστη, αφαιρώντας πρόσβαση ή ακόμη και από τα αποτελέσματα αναζήτησης, όταν ο χρήστης είναι κάτω των 15. Με τον ίδιο μηχανισμό θα μπλοκάρονται για κάτω των 18 ιστοσελίδες τζόγου, πώλησης καπνικών και αλκοόλ, πλατφόρμες πορνογραφικού περιεχομένου και εφαρμογές online γνωριμιών (π.χ. Tinder). Το πρώτο «τείχος» θα είναι η ίδια η συσκευή (εφόσον ο γονέας/κηδεμόνας έχει ενεργοποιήσει σωστά το Kids Wallet), που θα αναγνωρίζει αν ο χρήστης είναι κάτω των 15 ή κάτω των 18 και θα περιορίζει ανάλογα το περιεχόμενο. Ένα δεύτερο «τείχος» θα υψώνεται από τις ίδιες τις πλατφόρμες, οι οποίες θα ενισχύσουν τα συστήματα επαλήθευσης/σήμανσης ηλικίας.

Συντονισμός με Βρυξέλλες – τι θα γίνει με εφαρμογές επικοινωνίας

Οι Βρυξέλλες έχουν υποδείξει τον τεχνικό δρόμο για απαγόρευση/περιορισμούς σε ανηλίκους, με στόχο κοινές λύσεις και ομοιογένεια σε όλη την Ε.Ε. Η Ελλάδα προπορεύεται σε υλοποίηση. Παρέμεινε ανοιχτό το αν και πώς θα ενταχθούν εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης/επικοινωνίας που αξιοποιούνται και για μάθηση ή γονεϊκή επικοινωνία (π.χ. WhatsApp).

Πολιτική απόφαση με ισχυρό στίγμα

Η τεχνική ετοιμότητα είναι δεδομένη, όμως ο χρόνος και ο τρόπος εφαρμογής συνιστούν πολιτική επιλογή. Το μήνυμα από πλευράς Κομισιόν είναι καθαρό: συνεργασία Ε.Ε.–Αυστραλίας για προστασία ανηλίκων στα social, θέσπιση ορίων ηλικίας και ανάσχεση εθιστικών πρακτικών. Ο πρωθυπουργός, σε διεθνές φόρουμ, μίλησε για «μεγαλύτερο ανεξέλεγκτο πείραμα που έγινε ποτέ με τον νου των παιδιών», περιγράφοντας ελληνικές πρωτοβουλίες (απαγόρευση κινητών στα σχολεία) και εξηγώντας το δίπολο ελληνικής προσέγγισης: ψηφιακή επαλήθευση ηλικίας συνδεδεμένη με το μητρώο πολιτών και γονικός έλεγχος μέσω φιλικής εφαρμογής. Διατυπώθηκε επίσης πρόθεση διερεύνησης «ψηφιακής ενηλικίωσης» ως ορίου για χρήση social, καθώς και ανησυχία για την αλληλεπίδραση παιδιών με chatbots ΤΝ.

Γιατί κρίθηκε αναγκαίο: το «φρένο» στο doomscrolling

Η επιβολή περιορισμών συνδέεται με σωρευτικές επιστημονικές ενδείξεις για τις επιπτώσεις της αλγοριθμικής ροής σύντομου περιεχομένου: διάσπαση προσοχής, συμπτώματα που ομοιάζουν με ΔΕΠΥ, επιβάρυνση μνήμης, άγχος/κατάθλιψη χωρίς χρήση, διατροφικές διαταραχές, πτώση αναγνωστικών δεξιοτήτων, κοινωνική απομόνωση, χαμηλότερη σχολική απόδοση, προβλήματα ύπνου και υπερέκθεση στο «μπλε φως». Ο μηχανισμός περιγράφεται ως «κύκλος ντοπαμίνης»: κάθε νέο βίντεο λειτουργεί σαν στιγμιαία ανταμοιβή· η διακοπή ρίχνει τα επίπεδα και ωθεί σε συνεχές scroll, με τον αλγόριθμο να προσαρμόζει ακαριαία προτάσεις βάσει γλώσσας, εικόνας, περιβάλλοντος και συμπεριφοράς θέασης. Το αποτέλεσμα είναι παρατεταμένη παραμονή στην εφαρμογή με ελάχιστο «κόστος επιλογής» για τον χρήστη.

Παραδείγματα και ανησυχίες διεθνώς

Πέρα από την ψυχοσυναισθηματική διάσταση, επισημαίνονται και ζητήματα ασφάλειας/απορρήτου: διεθνείς εκθέσεις έχουν κατηγορήσει πλατφόρμες για υπερσυλλογή δεδομένων (τοποθεσία, χαρακτηριστικά συσκευής, λίστα εφαρμογών), ενώ υπηρεσίες ασφαλείας έχουν προειδοποιήσει για κινδύνους χειραγώγησης μέσω αλγορίθμων σύστασης. Σε άλλες έννομες τάξεις, έχει επιχειρηθεί «εξυγίανση» των ροών προς εκπαιδευτικό/ωφέλιμο περιεχόμενο για νέους.

Το αυστραλιανό μοντέλο ως οδηγός

Η επίτροπος eSafety της Αυστραλίας παρουσίασε κριτήρια που καθιστούν μια πλατφόρμα «ηλικιακά περιορισμένη»: πρόσβαση σε περιεχόμενο εντός Αυστραλίας, δυνατότητα ανάρτησης, δυνατότητα σύνδεσης/αλληλεπίδρασης μεταξύ χρηστών και κύριο σκοπό την online κοινωνική αλληλεπίδραση. Η ρύθμιση που τίθεται σε ισχύ τον Δεκέμβριο υποχρεώνει τις εταιρείες να απαγορεύουν λογαριασμούς κάτω των 16, με αρχικό κατάλογο 16 εταιρειών που ενημερώθηκαν ότι ενδέχεται να υπαχθούν στο πλαίσιο.

Νομική επισήμανση για το περιεχόμενο

Σημειώνεται ότι απαγορεύεται, βάσει νομοθεσίας πνευματικής ιδιοκτησίας, κάθε παράνομη χρήση ή ιδιοποίηση δημοσιευμένου υλικού, με αυστηρές αστικές και ποινικές κυρώσεις για τους παραβάτες.

Ο ρόλος των γονέων και το επόμενο βήμα

Το σύστημα προϋποθέτει ορθή ενεργοποίηση και παραμετροποίηση του Kids Wallet από γονείς/κηδεμόνες, ώστε η συσκευή να εφαρμόζει το ηλικιακό προφίλ και να μπλοκάρει αυτομάτως πρόσβαση σε social για κάτω των 15 και σε απαγορευμένους ιστότοπους για κάτω των 18. Η τεχνική υλοποίηση είναι ώριμη· απομένει η τελική πολιτική απόφαση για το ακριβές χρονοδιάγραμμα και την κάλυψη ειδικών περιπτώσεων (π.χ. εκπαιδευτική χρήση εργαλείων επικοινωνίας).

Πηγή: neakriti.gr