Γράφει ο πρώην Δήμαρχος Ιεράπετρας, Νίκος Χριστοφακάκης
1977. 6η Δεκεμβρίου. Νεοείσακτος φοιτητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, περπατώ στην οδό Ιπποκράτους, οδεύοντας προς την οδό Σόλωνος, όπου εδρεύει η Σχολή.
Σε όλη τη μακρά διαδρομή κανένας δεν με χαιρετά, κανένας δεν μου εύχεται για τη γιορτή μου, ούτε καν με καλημερίζει. Αλλά και εγώ δεν γνωρίζω και δεν μιλώ σε κανέναν. Και ήταν το πλήθος των ανθρώπων τόσο μεγάλο! Όλοι βιάζονταν, παρακινημένοι από τη βουκέντρα της ανάγκης να εξυπηρετήσουν την καθημερινότητα μιας δύσκολη ζωής. Συγκινούμαι, ίσως και δακρύζω. Αναπολώ νοσταλγικά πώς γιόρταζα την ίδια μέρα στην Ιεράπετρα τα περασμένα χρόνια, από τότε που ήμουν παιδί.
Την ημέρα αυτή μετοικούσαμε οικογενειακώς στο φιλόξενο σπίτι των αείμνηστων θείων μου Έλλης και Νικολάου Κουνελάκη. Ο αγαπημένος θείος γιόρταζε, επίσης. Το κυματόβρεχτο σπίτι τους ήταν πάντοτε φιλόξενο. Ανήμερα, όμως, της γιορτής του ήταν ανοιχτό από το πρωί.
Πρώτος επισκέπτης ο μακαριστός Φιλόθεος Βουζουνεράκης, ο Δεσπότης της Ιεράπετρας, που ερχόταν αμέσως, μετά τη θεία λειτουργία, στον εορτάζοντα ναό, στην Κάτω Μερά. Τον συνόδευε ο αφοσιωμένος Διάκονός Του, μετέπειτα ισόβιος παπάς στον ναό του Αγίου Γεωργίου της πόλης μας, παπά Μιχάλης Τζώρτζης. Μακαριστός σήμερα και εκείνος.
Μακαριστός Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας κυρός
Φιλόθεος Βουζουνεράκης (1927~1993).
Μια τέτοια μέρα πρωτογνώρισα τον αξέχαστο Δεσπότη μας. Γρήγορα με σαγήνευσε με την επιβλητική παρουσία Του, τη γλυκόλαλη φωνή, το πλούσιο χαμόγελό Του. Κουβέντιαζε μαζί μου σαν να ήμασταν συνομήλικοι, ή σαν να ήμασταν παλιοί γνώριμοι. Με ρωτούσε σε γλώσσα απλή, αν και φανατικός καθαρευουσιάνος. Ήθελε, ίσως, να αξιολογήσει το μυαλό, την κατάρτιση, τις θρησκευτικές γνώσεις του μικρού μαθητή, που καθόταν σεβαστικά, αλλά και θαρραλέα απέναντί Του. Ίσως θυμόταν τα χρόνια της παιδικής ηλικίας, της μαθητικής νιότης Του, όταν κατοικούσε στην ίδια γειτονιά και ήταν φίλος με τη μητέρα και τους θείους μου, συνομήλικα γειτονόπουλα.
Το απόγευμα της μέρας άρχιζε η προσέλευση των επισκεπτών. Μαθήτριες του τότε εξατάξιου Γυμνασίου Θηλέων, στο οποίο ο Νικόλαος Κουνελάκης υπήρξε ο πρώτος Διευθυντής, όταν περιπετειωδώς ιδρύθηκε.
Συγγενείς, οικογενειακοί φίλοι, αγαπημένοι κουμπάροι, εκπαιδευτικοί συνεργάτες, γονείς των μαθητριών. Και "μαζί με τον βασιλικό ποτιζόταν και η γλάστρα". Ο μικρός ηλικιακά ανεψιός, που συνεόρταζε.
Η γιορτή κορυφωνόταν το βράδυ με τους πιο οικείους της οικογένειας. Κρατώ ζωηρή την εικόνα της σύναξης. Οι συνεορταστές συζητούσαν, χωρίς να πολιτικολογούν, όπως συνηθίζουν φανατικά οι νεοέλληνες, λόγω του απόλυτου σιωπητηρίου, που είχαν επιβάλει οι απριλιανοί δικτάτορες. Τραγουδούσαν, χόρευαν, αστειεύονταν, πειράζονταν μεταξύ τους, μιλούσαν για τα παλιά και για τα τωρινά χρόνια. Ύστερα παρακάθονταν στο γιορτινό τραπέζι, απολαμβάνοντας όσα η θεία μου, επικουρούμενη από την αδελφή της, τη μητέρα μου, και από την Αγιονικολιώτισσα την καταγωγή θεία Μαρίκα, δεξιοτέχνη της μαγειρικής και της ζαχαροπλαστικής τέχνης, είχαν από μέρες πριν ετοιμάσει.
Την ίδια μέρα, αλλά και τις επόμενες, στο 3ο Δημοτικό Σχολείο, στους δρόμους της γειτονιάς, όσοι με συναντούσαν μου εύχονταν με ζεστά λόγια. Στοργικοί δάσκαλοι, αγαπημένοι συμμαθητές, γείτονες, φίλοι, γνωστοί των γονιών μου.
Όλα αυτά θυμόμουν εκείνη τη μέρα του 1977, ενώ περπατούσα στους αφιλόξενους και θορυβώδεις δρόμους της Αθήνας.
Το κλίμα άλλαξε όταν έφτασα στη Σχολή. Φίλοι συμφοιτητές, που είχαμε, πριν από λίγες μόλις μέρες γνωριστεί, με υποδέχτηκαν με ανοιχτές αγκάλες, μου χάρισαν την αγάπη, τον καλό λόγο, τα δώρα τους. Βιβλία που είχαν επιλέξει. Ήταν ο ολιγομελής πυρήνας της πρώτης φοιτητικής συντροφιάς μας, που διατηρείται, ευτυχώς, αμείωτος μέχρι σήμερα. Οι φίλοι μου αντιλήφθηκαν αμέσως πώς ήμουν στενοχωρημένος και, αφού κατάλαβαν τί είχε συμβεί ή μάλλον τι δεν είχε, προσπάθησαν να με παρηγορήσουν, περιγράφοντάς μου την απρόσωπη, πολλές φορές απάνθρωπη πραγματικότητα της Αθήνας. Όπως και κάθε άλλης μεγαλούπολης, που οι ίδιοι τη γνώριζαν καλά, αφού εκεί κατοικούσαν. Μου θύμισαν την εμπειρική απόφανση του Αντώνη Σαμαράκη: "Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά η μία στην άλλη, όσο είναι σήμερα. Και ποτέ άλλοτε οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά η μία στην άλλη, όσο είναι σήμερα". (Στο δρόμο της Ποίησης)
1998 - 2006. 6η Δεκεμβρίου. Στο Δημαρχείο της πόλης μας, το Γραφείο Δημάρχου υποδέχεται αναρίθμητους, αυθόρμητους επισκέπτες. Έρχονταν για να ευχηθούν αυτοπροσώπως στον Δήμαρχο που γιόρταζε την ονομαστική γιορτή του. Άνθρωποι πρόσχαροι, ευγενικοί, από κάθε κοινωνική τάξη, από κάθε πολιτικό κόμμα, κάτοικοι της πόλης και των Καποδιστριακών χωριών του Δήμου μας.
Πολλοί από αυτούς συνέχισαν και τα επόμενα χρόνια, δεκαέξι έτη από τότε, να με θυμούνται, να με αγαπούν, να με εκτιμούν. Χωρίς κανένα συμφεροντολογικό, προσωπικό, ιδιοτελή υπολογισμό, που συνήθως προσελκύουν οι θέσεις εξουσίας.
Τους ευχαριστώ όλους από καρδιάς, αισθανόμενος πολλή ευγνωμοσύνη και αγάπη.
2012. 6η Δεκεμβρίου. Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ηρακλείου, όπου εκτάκτως έχω καταφύγει. Συνοδός στο πρωινό ταξίδι και σε όλες τις ώρες της εκεί διαμονής μου, ο καλός φίλος Γιώργος Κουγιουμουτζάκης. Είναι εκείνος, που με τη στάση του απέναντί μου, όλα τα χρόνια της φιλίας μας, έχει καταργήσει το "ανάδελφον" της οικογενειακής μου κατάστασης. Δίπλα μας ο εξαιρετικός επεμβατικός καρδιολόγος Μιχάλης Χαμηλός, λευκοφορεμένος άγγελος για τους Γεραπετρίτες, που προστρέχουν τακτικά στο μεγάλο Νοσοκομείο.
2024. 6η Δεκεμβρίου. Στην ευρύχωρη αίθουσα της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού της πόλης μας, η καλή γιατρός, οι καταρτισμένες, πρωτίστως ανθρώπινες, νοσηλεύτριες, η προϊσταμένη τους, στυλοβάτης της Μονάδας, οι 30 συνασθενείς, με υποδέχονται με πολλή αγάπη και με εγκάρδιες ευχές. Οι τελευταίοι είναι άνθρωποι από την Ιεράπετρα τη Σητεία και τα χωριά. Είναι οικεία πλέον πρόσωπα, που, ενώ πριν δεν γνωριζόμασταν καν μεταξύ μας, λόγω του διαφορετικού τόπου κατοικίας, σήμερα συναποτελούμε μιαν άγνωστης διάρκειας κοινότητα. Είναι νέοι και μεγάλοι στην ηλικία, που σηκώνουμε τον ίδιο σταυρό. Ξέρουμε πως, με τη διαδικασία της αιμοκάθαρσης, κατοχυρώνουμε το επισφαλές δικαίωμά μας στη ζωή, όσο αβέβαιη και δύσκολη είναι η κάθε επόμενη μέρα.
Αισθητή η απουσία των αγαπημένων μου φίλων, του νεαρού Δημήτρη και της «ογδοηκοντούτιδος» Κοκάλενας.
Τέτοιες μέρες πέρυσι και για πολλούς μήνες ήμασταν στο νοσοκομείο του Αγίου Νικολάου, επανασυναντώντας γνώριμους γιατρούς και καλές νοσηλεύτριες, με προεξάρχουσα την Πηγή. Παρά τη μεγάλη έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού, φιλοξένησαν προθύμως ‘‘τους πρόσφυγες’’, αιμοκαθαρόμενους, από την Ιεράπετρα και τη Σητεία.
Θυμούμαι και συμμερίζομαι πάντοτε το σοφό εκκλησιαστικό λόγο, που μας δίδαξε στο Γυμνάσιο, η καθηγήτριά μας κυρία Γιώτα Ευμορφοπούλου Κοντάκη, καταρτισμένη από τη σοφία του Ι. Κακριδή, διακεκριμένη φιλόλογος. "Βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος". Και σε ελεύθερη απόδοση, η ζωή, που δεν έχει γιορτές, είναι δρόμος μακρύς, στον οποίο δεν υπάρχει πανδοχείο, για να ξαποστάσει ο κάθε οδοιπόρος.
Σήμερα, για μία ακόμη χρονιά προσεγγίζουμε ευλαβικά την επέτειο του κοσμοσωτηρίου Γεγονότος, που διχοτόμησε την ανθρώπινη ιστορία, χωρίζοντάς την σε, προ Χριστού και μετά Χριστόν, εποχή.
Προετοιμαζόμαστε για να γιορτάσουμε την ημέρα της Γέννας του Χριστού, όπως την ονομάζει ο μεγάλος Παπαδιαμάντης, (Στο Χριστό στο κάστρο). «Την Μητρόπολιν των εορτών», κατά τον Χρυσορρήμονα Ιωάννην.
Στους καιρούς μας ο κόσμος ολόκληρος, η δυσκολοσυνεννόητη Ευρώπη, ζουν ιστορικές στιγμές, συνθήκες απροσμέτρητης σκληρότητας και ανατροπών. Πόλεμοι, διχοστασίες, έριδες, φυσικές καταστροφές, μεγάλη απώλεια αίματος, κίνδυνοι για τη Δημοκρατία, για τη λειτουργία των θεσμών. Ατάλαντοι ηγέτες, χαμηλού αναστήματος, εξεγείρουν τους λαούς, οδηγώντας τους στο μίσος, στην εχθροπάθεια, σε συγκρούσεις.
Λεκτική βία. Βιαιοπραγίες σε βάρος αδύναμων ανθρώπων, τους οποίους οι αδίστακτοι θύτες όφειλαν να προστατεύουν και να αγαπούν, λόγω του κοινού αίματος.
Γράφει ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, τα Χριστούγεννα του 1965, στη "νύχτα της φάτνης". "Να που έρχεται και πάλι η νύχτα της φάτνης. Θα ανοίξουμε, όσο μπορούμε, την καθιερωμένη παρένθεση ανάμεσα στις καθημερινές έννοιες και θα προσπαθήσουμε να ξαναζήσουμε την ώρα της ευδοκίας. Η υπόθεση, πρέπει να ομολογηθεί, γίνεται με το πέρασμα της κάθε χρονιάς δυσκολότερη. Οι καιροί στοιβάζουν πικρότατη πείρα μέσα μας, οι αποκαρδιώσεις διαδέχονται τις αποκαρδιώσεις, οι διαψεύσεις τις διαψεύσεις.
....Λοιπόν δεν απομένει η αναπόληση και η νοσταλγία, οι πέντε αισθήσεις του παιδιού, που ήταν τότε πέντε σωστές αισθήσεις, γιατί δεν είχαν χάσει ακόμη τη φρεσκάδα τους. Εμείς ποια όραση, ποια ακοή, ποια όσφρηση, ποια αφή να φέρουμε στη νύχτα της φάτνης;".
Παρά τα όσα, επίκαιρα και σήμερα, περιγράφει ο πολυγραφότατος συγγραφέας, ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε και τα φετινά Χριστούγεννα.
Περίτεχνοι στολισμοί των σπιτιών, των καταστημάτων, των πλατειών, των δρόμων. Κατάμεστες οι κάθε λογής δημόσιες αγορές, τα επώνυμα πολυκαταστήματα.
Μακάρι το άυλο φως που προορίζεται για το μυαλό και τις καρδιές των ανθρώπων, να μην υστερήσει απέναντι στο υλικό.
Μακάρι να το ξεπεράσει. Μακάρι η μαγεία των Χριστουγέννων να καλυτερέψει την ανθρωπότητα, την ύπαρξή μας. Να πραΰνει τους πόνους, να υλοποιήσει τις προσδοκίες και τα όνειρά μας.
Ξέρω πως είναι δύσκολο. Είναι ένα ρομαντικό ονειροπόλημα, μια ψευδαίσθηση, εκτός τόπου και χρόνου, που καθημερινά ακυρώνονται. Σίγουρα δεν μπορούμε να αλλάξουμε ολόκληρη την ανθρωπότητα, επιβάλλοντας στους ηγήτορές της να υπηρετούν την Ειρήνη, την Ελευθερία, τα δικαιώματα των όπου γης ανίσχυρων, ανυπεράσπιστων ανθρώπων. Αν, όμως, δεν μπορούμε να ανακαινίσουμε τον κόσμο, εξανθρωπίζοντάς τον, τουλάχιστον, ας αναπλάσουμε ριζικά τον εαυτό μας. Ας του χαρίσουμε τα δώρα της αγάπης, της καλοσύνης, της έμπρακτης μεταμέλειας, της ενσυναίσθησης.
Ας δοξολογήσουμε, δικαιώνοντας το γεννημένο στη φάτνη, Χριστό, συμπράττοντας με τους αγαθούς ποιμένες της Βηθλεέμ. Έτσι θα νιώσουμε καλύτερα, συμπεριφερόμενοι ως ειλικρινείς πιστοί και όχι ως εικονοκλάστες άπιστοι.
Τέλος, ας διαβάσουμε λίγες επίκαιρες σελίδες της νεοελληνικής λογοτεχνίας, που μας κατέλιπαν ως ακριβή παρακαταθήκη, ο ‘‘Άγιος’’ των Ελληνικών Γραμμάτων, ο ταπεινός Παπαδιαμάντης και άλλοι σπουδαίοι τεχνίτες του γραπτού λόγου.
