Στ. Δαμηλάκης: «Αδικαιολόγητη η επιλογή της Κύπρου – Χάνεται μια ιστορική ευκαιρία»

Στην εκπομπή «Καλημέρα Λασίθι» του Ηχώ 99,8, ο Σταύρος Δαμηλάκης —μέλος του Συλλόγου Αρχαιοτήτων Ιεράπετρας και πρώην προϊστάμενος Πολεοδομίας— παρουσίασε αναλυτικά την πολυετή διαδικασία αναζήτησης χώρου για τη στέγαση της Αρχαιολογικής Συλλογής Ιεράπετρας και εξήγησε γιατί, κατά την επιτροπή που συμμετείχε, το οικόπεδο στον νέο περιφερειακό δρόμο αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη λύση. Η συζήτηση επικεντρώθηκε στο ιστορικό της υπόθεσης, στις τεχνικές και νομικές προϋποθέσεις που τέθηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς και στην τεκμηρίωση των επιλογών με έμφαση στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των υπό εξέταση χώρων.

Η διαδικασία ξεκίνησε περίπου έναν χρόνο πριν, με τη δημιουργία επιτροπής με πρόεδρο τον τότε αντιδήμαρχο κ. Ανδρέα Σκουλούδη. Η επιτροπή συνεδρίασε επανειλημμένα, αξιολογώντας επτά διαφορετικά οικόπεδα, με γνώμονα την ανάγκη εξεύρεσης ενός χώρου που όχι μόνο να καλύπτει τις ανάγκες στέγασης της υπάρχουσας αρχαιολογικής συλλογής, αλλά να μπορεί στο μέλλον να υποστηρίξει και τη δημιουργία πλήρους μουσείου. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της υπουργού Πολιτισμού κ. Λίνας Μενδώνη και της πρώην διευθύντριας αρχαιολογίας κ. Σοφιανού, ο Δήμος έπρεπε να εντοπίσει ένα «καθαρό», διαθέσιμο οικόπεδο, με επαρκές μέγεθος και χωρίς γραφειοκρατικά ή αρχαιολογικά εμπόδια.

Το πρώτο οικόπεδο που εξετάστηκε ήταν το Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής στην "Ναυμαχία". Παρά τη θεωρητική του ελκυστικότητα λόγω θέσης, αντιμετώπιζε ανυπέρβλητα προβλήματα: είχε χαρακτηριστεί από το 2022 ως «παλαιός αιγιαλός» και ανήκε στην Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου. Επιπλέον, είχε χρηματοδοτηθεί για άλλες χρήσεις, βρισκόταν σε ζώνη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και είχε αμφιλεγόμενη πρόσβαση. Κατά συνέπεια, αποκλείστηκε σύντομα ως μη υλοποιήσιμη λύση.

Στη συνέχεια, εξετάστηκε το οικόπεδο «Μίνως». Όμως, αυτά είχαν καθοριστεί στο σχέδιο πόλης ως χώρος πρασίνου, κάτι που σήμαινε ότι δεν ήταν άμεσα οικοδομήσιμα. Η αλλαγή χρήσης απαιτούσε περίπλοκες διαδικασίες αντιστάθμισης πρασίνου και τροποποίησης του σχεδίου πόλης, γεγονός που κατέστησε και αυτές τις επιλογές ιδιαίτερα δύσκολες.

Άλλη εναλλακτική που διερευνήθηκε ήταν το οικόπεδο του πρώην ΕΘΙΑΓΕ. Ωστόσο, η αρτιότητα και η ιδιοκτησία του αμφισβητούνταν, καθώς είχε αγοραστεί από την πρώην Γεωργική Υπηρεσία. Επιπλέον, υπήρχαν ασαφείς νομικές εκκρεμότητες που εμπόδιζαν τη δόμηση. Τέλος, εξετάστηκε και το οικόπεδο κάτω από το Αρχαίο Θέατρο στα Βιγλιά, το οποίο όμως δεν κρίθηκε κατάλληλο εξαιτίας εκκρεμών απαλλοτριώσεων και της υποχρέωσης ανασκαφών.

Μετά από εκτεταμένη μελέτη, η επιτροπή επικεντρώθηκε σε δύο κύριες επιλογές: το οικόπεδο στην οδό Κύπρου (πρόταση που είχε τεθεί από τη δημοτική αρχή Καλαντζάκη το 2012) και το οικόπεδο στον νέο περιφερειακό δρόμο, απέναντι από την μάντρα οικοδομικών υλικών κ. Μήλα. Ο κ. Δαμηλάκης, μαζί με άλλα μέλη της επιτροπής, τάχθηκε υπέρ της δεύτερης επιλογής, επικαλούμενος συγκεκριμένα πλεονεκτήματα: το οικόπεδο είναι ευρύχωρο, καθαρό ιδιοκτησιακά, εκτός αρχαιολογικού ελέγχου, και προσφέρει εύκολη πρόσβαση τόσο για πεζούς όσο και για οχήματα, περιλαμβανομένων λεωφορείων και τουριστικών πούλμαν.

Αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στην προοπτική επέκτασης, τονίζοντας ότι το οικόπεδο στην Κύπρου είναι ασφυκτικά περιορισμένο και δεν επιτρέπει μελλοντική αναβάθμιση του χώρου σε μουσείο. Αντίθετα, ο χώρος στον περιφερειακό μπορεί να καλύψει όχι μόνο τις άμεσες ανάγκες αλλά και την αποθήκευση αρχαιολογικών ευρημάτων που αυτή τη στιγμή φιλοξενούνται αλλού. «Χρειαζόμαστε ένα κτίριο με προοπτική 30ετίας, όχι μια πρόχειρη λύση που σε λίγα χρόνια θα έχει εξαντλήσει τη δυναμικότητά της», είπε χαρακτηριστικά.

Ο κ. Δαμηλάκης απέρριψε επίσης την άποψη ότι η θέση στον περιφερειακό είναι μακριά από το κέντρο, υπενθυμίζοντας ότι η απόσταση είναι μόλις 2,4 χιλιόμετρα και ότι η πόλη αναπτύσσεται ήδη προς τα βόρεια. Ανέφερε παραδείγματα μουσείων σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις που βρίσκονται εκτός αστικού ιστού, αλλά είναι πλήρως προσβάσιμα και λειτουργικά.

Στον αντίποδα, η επιλογή του οικοπέδου στην οδό Κύπρου συνοδεύεται από σειρά μειονεκτημάτων, όπως ο αρχαιολογικός έλεγχος, που συνεπάγεται πιθανές καθυστερήσεις λόγω ανασκαφών, η έλλειψη δυνατότητας κατασκευής υπόγειων χώρων, και η γενικότερη στενότητα της περιοχής, η οποία επιβαρύνεται ήδη από κυκλοφοριακό και έλλειψη χώρων στάθμευσης. «Δεν μπορείς να χτίσεις ένα έργο πνοής για την Ιεράπετρα σε μια περιοχή που ήδη ασφυκτιά», σχολίασε.

Παρά τα επιχειρήματα αυτά, η δημοτική αρχή επέλεξε το οικόπεδο στην Κύπρου, εκτιμώντας ως βασικό πλεονέκτημα την κεντρικότητά του. Ο κ. Δαμηλάκης δήλωσε ότι η επιτροπή είχε ενημερώσει όλες τις δημοτικές παρατάξεις, είχε καταθέσει τεκμηριωμένα πρακτικά με αριθμούς πρωτοκόλλου και διατηρεί την πεποίθηση ότι η πρότασή της είναι η πιο ώριμη και λειτουργική.

Καταλήγοντας, τόνισε ότι ο στόχος δεν είναι η αντιπαράθεση, αλλά η εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών προϋποθέσεων για τη φιλοξενία της Αρχαιολογικής Συλλογής. «Δεν διεκδικούμε το αλάθητο. Καταθέσαμε όμως μια πρόταση βασισμένη σε στοιχεία και ρεαλιστικά δεδομένα, και πιστεύουμε ότι το οικόπεδο στον περιφερειακό είναι αυτό που χρειάζεται η Ιεράπετρα για το μέλλον της πολιτιστικής της κληρονομιάς».