Διαβάστε τη συνέντευξη που παραχώρησε στην ΕΡΤ
Σήμερα ανακοινώνεται η χρηματοδότηση του CONCERT, ενός σημαντικού Ευρωπαϊκού project στον τομέα της ρομποτικής. Ανάμεσα στους νικητές είναι η ομάδα του Νίκου Τσαγκαράκη, γνωστού Έλληνα ερευνητή και επικεφαλής του Τμήματος Προωθημένης Ρομποτικής στο Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Genova στην Ιταλία, ο οποίος με την ευκαιρία αυτής της επιτυχίας μας παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη.
Κύριε Τσαγκαράκη, είστε γνωστός Έλληνας ερευνητής στον τομέα της ρομποτικής, με σημαντικά αποτελέσματα αναγνωρισμένα παγκοσμίως. Τι σημαίνει για εσάς η ρομποτική και πως άναψε αυτή η φλόγα;
Είχα πάντα μεγάλο ενδιαφέρον για την τεχνολογία από τότε που ήμουν παιδί. Η πρώτη μου εισαγωγή στη ρομποτική ήταν κατά τη διάρκεια των σπουδών του πρώτου μου πτυχίου στην Ελλάδα. Αυτό ήταν το έναυσμα που με παρακίνησε να παρακολουθήσω μεταπτυχιακές σπουδές στη ρομποτική, ένα συναρπαστικό ερευνητικό πεδίο που προσφέρει πολλά διαφορετικά θέματα έρευνας και υψηλού επιπέδου ερευνητικές προκλήσεις. Βλέπω σίγουρα τη ρομποτική περισσότερο ως χόμπι παρά ως πραγματική εργασία. Αυτός είναι σίγουρα ένας από τους σημαντικότερους λόγους που κράτησε υψηλά το κίνητρο και το ενδιαφέρον μου για τη ρομποτική τα τελευταία 20-25 χρόνια όπως ήταν όταν ξεκίνησα για πρώτη φορά τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στη ρομποτική.
Εργάζεστε στο Τμήμα Προωθημένης Ρομποτικής στο Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Genova στην Ιταλία. Ποιο θα λέγατε πως είναι το ελληνικό στοιχείο, στην προστιθέμενη αξία που σας βοήθησε κατά την διάρκεια της καριέρας σας;
Είχα την ευκαιρία να σπουδάσω στο ελληνικό πανεπιστήμιο σε ένα τμήμα που μου προσέφερε υψηλή ποιότητα θεωρητικής και τεχνικής εκπαίδευσης. Θεωρώ λοιπόν ότι οι σπουδές μου στο ελληνικό πανεπιστήμιο και οι θεμελιώδεις γνώσεις που απέκτησα κατά το πρώτο μου πτυχίο ήταν ένα από τα βασικά στοιχεία που βοήθησαν και επηρέασαν θετικά την καριέρα μου στα επόμενα χρόνια, πρώτα κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών αλλά και τα επόμενα χρόνια.
Αυτές τις μέρες το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Horizon 2020 χρηματοδότησε το project ονόματι CONCERT (CONfigurable CollaborativE Robot Technologies), όπου η ομάδα σας θα συνεργαστεί με διάφορα Ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα κύρους. Με τι σχετίζεται αυτό το project;
Το CONCERT είναι ένα καινοτόμο έργο που έχει ως στόχο την ανάπτυξη μιας νέας διαμορφώσιμης ρομποτικής πλατφόρμας, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τομείς εφαρμογών με μη δομημένα και μεταβλητά περιβάλλοντα και εργασίες. Τα νέα συνεργατικά ρομπότ στοχεύουν να βοηθήσουν σε διάφορες δραστηριότητες χάρη στη δύναμη και την ευελιξία τους.
Το βασικό καινοτόμο χαρακτηριστικό είναι ότι αυτά τα ρομπότ θα αποτελούνται από διακριτά μέρη, τα οποία θα μπορούν να συναρμολογηθούν για να δημιουργήσουν ένα διαμορφώσιμο ρομπότ που μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις διαφορετικών εργασιών. Χάρη στις τεχνολογίες του CONCERT, ένας μη ειδικός χρήστης, για παράδειγμα ένας εργαζόμενος στον κατασκευαστικό τομέα θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τα αρθρωτά στοιχεία της τεχνολογίας CONCERT για να διαμορφώσει και να συναρμολογήσει την τοπολογία του ρομπότ CONCERT που χρειάζεται στην εργασία του σε λίγα μόνο λεπτά. Φανταστείτε για παράδειγμα ένα ρομπότ τύπου «IKEA», το οποίο κάποιος μπορεί να αγοράσει τα εξαρτήματά του, να τα συναρμολογήσει ακολουθώντας μερικές βασικές οδηγίες και να χρησιμοποιήσει το ρομπότ αμέσως μετά τη συναρμολόγηση του, για να τον βοηθήσει στην εργασία του. Για όλη αυτή τη διαδικασία θα χρειάζονται μόνο λίγα λεπτά.
Η εισαγωγή των τεχνολογιών CONCERT θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ασφάλεια σε διάφορες εργασίες, βοηθώντας στην αποφυγή κόπωσης και τραυματισμών. Τα διαμορφώσιμα συνεργατικά ρομπότ θα βοηθήσουν στην επίλυση διαφορετικών εργασιών που απαιτούν μεγαλύτερη επαναλαμβανόμενη σωματική προσπάθεια, η οποία μπορεί να είναι επικίνδυνη για την υγεία των εργαζομένων, όπως σε εργοτάξια όπου υπάρχουν πολλές επικίνδυνες δραστηριότητες που απαιτούν την εφαρμογή μεγάλης σωματικής προσπάθειας.
Τα ρομπότ CONCERT θα μπορούν να αποκτούν πληροφορίες από το περιβάλλον και να εκτελούν τις εντολές των εντολών του ανθρώπινου χειριστή. Αυτό θα είναι σημαντικό, για παράδειγμα, στην περίπτωση τηλε-εκτέλεσης επικίνδυνων κατασκευαστικών εργασιών όπου οι εργαζόμενοι θα μπορούν να ελέγχουν το ρομπότ CONCERT από ασφαλή απόσταση για να εκτελούν αυτές τις λειτουργίες, για παράδειγμα εργασίες που χρησιμοποιούν χημικές ουσίες. Τα ρομπότ θα επιτρέψουν την ασφαλή αλληλεπίδραση με τους εργαζόμενους. Θα ελέγχονται από προηγμένα εργαλεία συνεργασίας ανθρώπου-ρομπότ, με σκοπό την παροχή έξυπνων, προσαρμοστικών και εύχρηστων διεπαφών συνεργασίας στους εργαζόμενους.
Οι τεχνολογίες CONCERT θα δοκιμαστούν σε ρεαλιστικά σενάρια από τον κατασκευαστικό τομέα. Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, οι εργαζόμενοι από τον κατασκευαστικό κλάδο θα συμμετάσχουν για να καθορίσουν τον τρόπο χρήσης των τεχνολογιών CONCERT λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες σε εργοτάξια καθώς και αξιολογώντας τις δεξιότητες που απαιτούνται να μεταφερθούν στους εργαζόμενους.
Παρά το γεγονός ότι η κύρια εστίαση είναι στον κατασκευαστικό τομέα, τα ρομπότ CONCERT θα είναι επίσης κατάλληλα για βιομηχανικές γραμμές παραγωγής, εργασίες επιθεώρησης και συντήρησης σε κρίσιμες υποδομές και εργασίες εφοδιαστικής.
Η εν λόγω Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση είναι ύψους 3 εκατομμυρίων Ευρώ συνολικά. Εν καιρώ πανδημίας αλλά και γενικότερα οικονομικών δυσκολιών για τον τομέα της έρευνας, νιώθετε δικαιωμένος αλλά και τυχερός που λάβατε αυτή την σημαντική υποστήριξη;
Σίγουρα το προηγούμενο έτος ήταν πολύ δύσκολο έτος για κάθε εργαζόμενο και φυσικά και εμείς αντιμετωπίσαμε νέες προκλήσεις. Αυτό έκανε ακόμη πιο δύσκολη την προετοιμασία νέων ερευνητικών προτάσεων και απαιτούσε πρόσθετη προσπάθεια από την πλευρά μου ως συντονιστής της ερευνητικής πρότασης CONCERT. Επιπλέον, τα ερευνητικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πολύ ανταγωνιστικά και απαιτούν ιδιαίτερα καινοτόμες ιδέες. O περασμένος χρόνος επίσης ήταν το τελευταίο έτος του Ευρωπαϊκού ερευνητικού πλαισίου «Ορίζοντας 2020» και ο ανταγωνισμός ήταν ακόμη υψηλότερος. Κάποια δόση τύχη απαιτείται πάντα σε αυτά τα ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα, ωστόσο η βασική ιδέα, το επίπεδο καινοτομίας καθώς και η σύνθεση του έργου είναι οι σημαντικές παράμετροι που καθορίζουν την επιτυχία αυτών των ερευνητικών προτάσεων. Το CONCERT ήταν μεταξύ των 6 προτάσεων που επιλέχθηκαν από συνολικά 64 υποβληθείσες. Δεδομένης της απαιτούμενης προσπάθειας, αισθάνομαι σίγουρα δικαιωμένος και χαρούμενος που θα έχω την ευκαιρία να εργαστώ τα επόμενα τρία χρόνια σε ένα εξαιρετικά καινοτόμο έργο όπως το CONCERT.
Εργάζεστε εκτός Ελλάδας, σε ένα σημαντικό ερευνητικό πεδίο και με υψηλές προδιαγραφές. Πιστεύετε πως θα ήταν εφικτό να πραγματοποιήσετε την έρευνά σας με το ίδιο ποιοτικό και τεχνολογικό επίπεδο σε περίπτωση επιστροφής σας στην Ελλάδα;
Ο ερευνητικός τομέας στον οποίο εργάζομαι απαιτεί την προσέλκυση σημαντικής εξωτερικής χρηματοδότησης για την ανάπτυξη καινοτόμων και προσαρμοσμένων ρομποτικών συστημάτων. Αυτό θα ήταν απαραίτητο σε οποιαδήποτε χώρα και αν εργαζόμουν. Ωστόσο, δεν το βλέπω αυτό ως εμπόδιο στην εκτέλεση παρόμοιων ερευνητικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης στην έρευνά μου προέρχεται από ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έλξη χρηματοδότησης είναι σήμερα ευθύνη του κάθε ερευνητή, καθώς είναι σαφές ότι η εκτέλεση έρευνας αιχμής στις μέρες μας δεν είναι δυνατή μόνο με την παροχή δημόσιας χρηματοδότησης. Φυσικά η δυνατότητα έρευνας που συνδέεται άμεσα με τις ανάγκες της βιομηχανίας και η εκτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων που στοχεύουν στην καινοτομία και τη μεταφορά τεχνολογίας απαιτούν επίσης τις κατάλληλες ερευνητικές υποδομές και συνθήκες που προσφέρονται εδώ στην Ιταλία από το Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας. Είναι κάτι που πρέπει να βελτιώσουμε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα τη σύνδεση της έρευνας με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας μας και του βιομηχανικού τομέα. Αυτό θα βοηθούσε στη συγκέντρωση περισσότερων πόρων χρηματοδότησης για την έρευνα, κάτι που θα οδηγούσε σε καλύτερα αποτελέσματα έρευνας και σε καλύτερες πιθανότητες μεταφοράς τεχνολογίας τελικά βοηθώντας την ανάπτυξη.
Τα ρομπότ στην υπηρεσία του ανθρώπου για να διευκολύνουν την ζωή. Σε περίοδο CoViD, η αυτοματοποίηση είναι μεγάλος σύμμαχος του ανθρώπου και επισπεύδει χρονοβόρες διαδικασίες. Πιστεύετε πως η έρευνά σας (ή μέρος αυτής) θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση αυτής της πανδημίας; Και αν ναι, πως;
Σίγουρα, η ρομποτική μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παροχή βοήθειας στους ανθρώπους έναντι κρίσιμων καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας COVID. Πολλά από τα έργα και τις ρομποτικές πλατφόρμες που ανέπτυξα στο παρελθόν με την ομάδα μου όπως το ανθρωποειδές ρομπότ «Walk-Man» και το τετράποδο ρομπότ «Centauro» εμπνεύστηκαν από εφαρμογές όπου οι άνθρωποι μπορούν να ελέγχουν τα ρομπότ εξ αποστάσεως για την εκτέλεση επικίνδυνων εργασιών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ορισμένων τεχνολογιών που θα μπορούσαν να βρουν εφαρμογή με κάποια προσαρμογή σε διάφορες εργασίες σχετικές με το COVID. Για παράδειγμα, μπορώ να αναφερθώ σε συστήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απολύμανση εσωτερικών χώρων ή ρομπότ που μπορούν να ελεγχθούν εξ αποστάσεως από το ιατρικό προσωπικό για την παροχή συγκεκριμένης υγειονομικής περίθαλψης και φροντίδας σε ασθενείς με COVID σε νοσοκομεία μειώνοντας έτσι την πιθανότητα μετάδοσης από τους ασθενείς στο ιατρικό προσωπικό.
Θα κλείσουμε με ένα ερώτημα μεταξύ επιστημονικής φαντασίας και φιλοσοφίας. Μου έρχονται κατά νου οι τρεις νόμοι της ρομποτικής του Asimov. Τι πιστεύετε πως θα μπορούσε να πάει ‘στραβά’ με τα ρομπότ;
Ο σεβασμός των τριών νόμων του Asimov για τα ρομπότ στο μέλλον είναι υπό την ευθύνη του δημιουργού τους, επομένως του ανθρώπου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρόοδος της ρομποτικής και ιδίως η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στα ρομποτικά συστήματα μέσα στα επόμενα χρόνια θα οδηγήσει σε πιο ικανές ρομποτικές μηχανές που θα μπορούσαν τελικά να χρησιμοποιηθούν και για κακούς σκοπούς, όπως συνέβη με πολλές άλλες τεχνολογίες στο παρελθόν. Ο κύριος κίνδυνος είναι επομένως ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι θα αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν τα ρομπότ στο μέλλον και όχι η ίδια η τεχνολογία. Ακόμη και με την πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης στο μέλλον, η πιθανότητα να φτάσουμε στο επίπεδο που ένα ρομπότ θα μπορούσε αυτόνομα να προσπαθήσει να βλάψει τους ανθρώπους είναι πολύ μικρή και θα είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί κάτι τέτοιο χωρίς τον συντονισμό μιας τέτοιας δράσης από τον άνθρωπο. Αυτό που είναι κρίσιμο λοιπόν για να αποφύγουμε την κακή χρήση της τεχνολογίας είναι να αναπτυχθούν οι ικανότητες των ρομπότ σε τέτοιο επίπεδο που θα επιτρέψει στο μέλλον τα ρομπότ να σεβαστούν τον δεύτερο νόμο ASIMOV. Δηλαδή, από τη μία πλευρά να είναι σε θέση να ενεργούν για λογαριασμό των ανθρώπων ακολουθώντας τις εντολές του, ενώ από την άλλη να μπορούν να αιτιολογούν και να απορρίπτουν εκείνες τις εντολές που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε άλλους ανθρώπους ακόμα και αν αυτό οδηγούσε τελικά στην αυτοεξόντωση των ρομπότ σύμφωνα με τον τρίτο νόμο ASIMOV για να αποφύγουν την παραβίαση του πρώτου νόμου και τον τραυματισμό ανθρώπων.
Αποκλειστική συνέντευξη και ανταπόκριση από την Ιταλία για την ΕΡΤ – Κρίστιαν Μαυρής
ert.gr
