Η προβολή του ντοκιμαντέρ «CHAOMOS – Η Χειμερινή Γιορτή των Kalash» και η ομιλία του εθνικομουσικολόγου στο 12ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας και το 6ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Κρήτης
Στην πρωινή εκπομπή «Καλημέρα Λασίθι» του Ηχώ 99,8 φιλοξενήθηκε ο κ. Γιάννης Μανωλιδάκης, εθνικομουσικολόγος, ερευνητής και σκηνοθέτης, με αφορμή την τιμητική προβολή της ταινίας-ντοκιμαντέρ «CHAOMOS – Η Χειμερινή Γιορτή των Kalash» και την ομιλία του με τίτλο «Kalash και Kalasha», στο πλαίσιο του 12ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας & awards και του 6ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Κρήτης & awards.
Ο κ. Μανωλιδάκης, με μακρά πορεία στην εθνομουσικολογική έρευνα και συνεργασίες με διεθνείς φορείς, ταξίδεψε για χρόνια στη Μεσόγειο, την Κεντρική και Νότια Ασία, καταγράφοντας παραδοσιακές μουσικές και πολιτισμικές πρακτικές από περιοχές όπως η Ινδία, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, μίλησε για τη συγκλονιστική εμπειρία της αναζήτησης των χαμένων ελληνικών ριζών στις παρυφές του κόσμου, εκεί όπου επιβιώνουν ακόμη ζωντανές μνήμες από την αρχαία ελληνική παρουσία.
Ταξίδι στην άγνωστη ελληνική Ανατολή
«Αποφάσισα να δώσω σκοπό στα ταξίδια μου», ανέφερε χαρακτηριστικά, «και με συγκίνησε βαθιά το γεγονός ότι σε περιοχές όπως η Βακτριανή –εκεί όπου κάποτε έφτασε ο Μέγας Αλέξανδρος– υπάρχουν ίχνη από την ελληνική ιστορία που έχουν σχεδόν σβηστεί από τη συλλογική μας μνήμη». Ο ίδιος εντόπισε πολιτιστικά κατάλοιπα ελληνικής επιρροής σε απομακρυσμένες κοινότητες του Πακιστάν και του Αφγανιστάν, ενώ μέσω συστηματικών καταγραφών προέκυψαν και οι πρώτες του ταινίες-ντοκιμαντέρ.
Οι Καλάς και ο ελληνικός θρύλος
Ξεχωριστή θέση στην έρευνά του κατέχει η φυλή των Καλάς, η οποία κατοικεί στο βορειοδυτικό Πακιστάν, στην κοιλάδα Τσιτράλ. Οι Καλάς διατηρούν μια εντυπωσιακή εθιμική και μουσική παράδοση, με έντονα τελετουργικά και εορτασμούς όπως το Chaomos, η χειμερινή τους γιορτή. Το ντοκιμαντέρ που θα παρουσιαστεί στο φεστιβάλ της Ιεράπετρας καταγράφει με αυθεντικότητα και σεβασμό τη συγκεκριμένη γιορτή, αναδεικνύοντας τη ζωντανή αλλά εύθραυστη ταυτότητα ενός απομονωμένου πολιτισμού.
«Υπάρχει μια ευρύτερη πεποίθηση στους λαούς αυτών των περιοχών ότι έχουν ελληνική καταγωγή. Δεν είναι μόνο οι Καλάς· το πιστεύουν και άλλες φυλές. Κι ας μην το γνωρίζουμε στην Ελλάδα», σημείωσε.
Εμπειρίες σε περιοχές με πολιτική αστάθεια
Ο κ. Μανωλιδάκης μίλησε και για τις δυσκολίες που συνάντησε κατά τη διάρκεια των ερευνών του. Σε κάποιες περιπτώσεις κινδύνεψε, αλλά εξήγησε πως η ταυτότητά του ως Έλληνας άνοιγε συχνά απρόσμενες πόρτες. «Όταν πέρασα από τον δρόμο του μεταξιού, φτάνοντας από την Κίνα στο Πακιστάν, οι τοπικοί στρατιώτες με υποδέχτηκαν με τιμές. Έγραψαν στο βιβλίο επισκεπτών: “Ο Έλληνας είναι εδώ”», ανέφερε συγκινημένος. «Είναι συγκλονιστικό να βλέπεις πώς η μνήμη της ελληνικής παρουσίας τιμάται από λαούς τόσο μακρινούς και τόσο διαφορετικούς».
Η ελληνική απουσία και το διαρκές χρέος
Απαντώντας σε ερώτηση για την παρουσία της Ελλάδας στις περιοχές αυτές, ο ερευνητής εξέφρασε τη λύπη του για την πλήρη θεσμική απουσία. «Δεν υπάρχει καμία συνέχεια ή επίσημο ενδιαφέρον. Υπήρξαν μεμονωμένες εξαιρέσεις, όπως ο εξαιρετικός πρέσβης Λευτέρης Καραγιάννης στο Πακιστάν, αλλά δεν υπήρξε συνέχεια».
Αναφέρθηκε μάλιστα και στην ιατρική σχολή «Ιωνική Ιατρική» της περιοχής, η οποία στηρίζεται στις διδασκαλίες του Γαληνού και χρησιμοποιεί ελαιόλαδο για θεραπευτικά σκευάσματα – «αλλά το εισάγουν από την Ιταλία, όχι από την Ελλάδα», τόνισε με νόημα.
Οι προβολές στην Ιεράπετρα και το νόημα των ντοκιμαντέρ
Η παρουσία του στο 12ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας περιλαμβάνει –εκτός από το CHAOMOS– και άλλες προβολές, όπως ένα δεύτερο ντοκιμαντέρ για τη γιορτή της Άνοιξης των Καλάς, μία ταινία από τον Νουριστάν του Αφγανιστάν και ένα αφιέρωμα στη Βόρεια Ήπειρο με μαρτυρίες από το χωριό Βαγγελάτι.
Όπως είπε: «Δεν κάνω τουριστικά ντοκιμαντέρ. Προσπαθώ να καταγράψω πολιτισμούς που κινδυνεύουν να χαθούν. Να δώσω φωνή σε αυτούς που δεν ακούγονται. Η καταγραφή της πολιτισμικής μνήμης είναι ευθύνη όλων μας».
Μια τιμητική παρουσία σε ένα φεστιβάλ-θεσμό
Τέλος, ο κ. Μανωλιδάκης εξέφρασε τον ενθουσιασμό του για την ποιότητα του φεστιβάλ της Ιεράπετρας: «Είναι εντυπωσιακή η δουλειά που γίνεται. Η επιλογή των χώρων προβολής, η διοργάνωση – όλα είναι επιπέδου μεγάλων διεθνών φεστιβάλ. Θερμά συγχαρητήρια στους διοργανωτές».
