Γράφει η εκπαιδευτικός Βάσια Κούκη
Διαζύγιο. Μονογονεϊκές οικογένειες. Παιδιά χωρισμένων γονιών. Λέξεις - ταμπού, που ακόμα και σήμερα, απασχολούν την ελληνική κοινωνία.
Είναι τόσο παράξενο ή ασυνήθιστο, η φροντίδα ενός ή περισσοτέρων παιδιών, να περιέλθει στον έναν από τους δύο γονείς; Είτε λόγω χηρείας, είτε λόγω διαζυγίου, αυτό αποτελεί πλέον μια καθημερινότητα. Αν και στην περίπτωση της χηρείας, ο κοινωνικός περίγυρος είναι όλο συμπόνια, στήριξη, ανθρωπιά και κατανόηση στον χήρο ή τη χήρα, που πρέπει τώρα να σταθεί στα πόδια του και να μεγαλώσει τα παιδιά, στην περίπτωση του διαζυγίου, αυτά τα ανθρώπινα συναισθήματα σαν να εξαφανίζονται.
Οι διαζευγμένοι, μάλλον, δεν έχουν πόδια, στα οποία πρέπει τώρα να σταθούν και να προχωρήσουν. Αντ' αυτού, έχουν να αντιμετωπίσουν σχόλια του τύπου "δεν κράτησε το σπίτι της", "την κεράτωσε", "τον παράτησε" κτλ κτλ, που μόνο κακία και μικροψυχία σπέρνουν ολούθε. Το ότι ένα διαζύγιο ίσως λύτρωσε ένα παιδί από τους ομηρικούς καβγάδες των γονιών του, δεν είναι αρκετό; Μήπως ο χωρισμός είναι το φρένο σε μία ακόμα περίπτωση σιωπηλής ενδοοικογενειακής βίας;
Σπάνια το διαζύγιο είναι μια εύκολη υπόθεση, γρήγορη ή ανώδυνη. Πρέπει να είναι πολύ ιδανικές οι συνθήκες, για να συμφωνήσουν οι δύο πλευρές σε θέματα επικοινωνίας με τα παιδιά και οικονομικής στήριξής τους.
Το διαζύγιο, τις περισσότερες φορές, έχει συνέπειες έως καταστροφικές, για την ψυχική υγεία των εμπλεκόμενων μελών και επιφέρει μια ακατανόητη ανισορροπία σε ένα σπίτι. Λόγια μαχαίρια, οργή, δάκρυα και χαρακτηρισμοί, που δεν θυμίζουν σε τίποτα τον έρωτα ή τον αμοιβαίο σεβασμό που κάποτε βασίλευε. Δεν είναι ακόμα περισσότερο ψυχοφθόρο, δύο γονείς που έχουν να διαχειριστούν τον θυμό τους και την ψυχολογία των παιδιών τους, να πρέπει να ασχοληθούν με εικασίες και ψιθύρους των υπολοίπων, άσχετων και λογικά "αλάνθαστων" θεατών; Πότε επιτέλους θα σταματήσει αυτός ο εκφοβισμός να κυριαρχεί και να ξεπεράσουμε το "Τι θα πει ο κόσμος;".
Πόσο δύσκολο για έναν γονέα να πρέπει να μεγαλώσει μόνος του το παιδί ή τα παιδιά του, να τούς εξηγήσει τι άλλαξε, γιατί άλλαξε και πώς θα λειτουργούν εφεξής. Πόσο δύσκολο να κρατηθούν οι ισορροπίες αρμονικά και ο γονιός που απέμεινε σπίτι να διαδραματίσει και τον ρόλο του απόντα γονέα. Τα επαγγελματικά ωράρια και τα σχέδια αναγκαστικά μετατρέπονται, ο χρόνος της προσωπικής ζωής μειώνεται δραματικά και όλη η ζωή του γονέα αυτού, "συμμορφώνεται" σε μια άνευ ορίων εναλλαγή ρόλων και συμπεριφορών, αυτή του πατέρα και της μητέρας μαζί.
Τα λάθη, όμως, όπως όλοι ξέρουμε, είναι ανθρώπινα και τις νύχτες, ο γονιός που τόσοι πολλοί αποκαλούν χωρισμένο ή αποτυχημένο, αυτά τα λάθη, τά αναλογίζεται, τά μέτρα, τά χρεώνεται, κοιμάται αγκαλιά τους, αυτομαστιγωμένος. Ξάφνου, η χαρά, η ευτυχία, η αλληλεγγύη εξαϋλώθηκαν, η διπλανή πλευρά στο κρεβάτι άδειασε και η πόρτα του σπιτιού δεν θα ανοίξει ξανά από το δεύτερο ζευγάρι κλειδιών. Τα κλειδιά αυτά, πετάχτηκαν κάπου στο τραπέζι, μαζί με θυμό, αγανάκτηση, ευθύνες και κατηγόριες. Και το πρωί, αυτός ο γονιός, μαζί με το ζεστό γάλα που θα ετοιμάσει στο παιδί του, θα τού προσφέρει την αγάπη, τη θαλπωρή και το χαμόγελο, την ηρεμία και την γαλήνη που χρειάζεται κι ας ματώνει μέσα η καρδιά του. Κι αυτός ο συμμαθητής που ρώτησε "Γιατί έχεις δύο σπίτια;" ή η γειτόνισσα που σε μια σκανταλιά είπε στη διπλανή της πως "λογικό να κάνει τέτοια, παιδί χωρισμένων γονιών είναι", στιγματίζουν ζωές και αμαυρώνουν τον αγώνα που κάνει ο γονιός, προκειμένου να μεγαλώσει το παιδί του. Ας πει όμως κάποιος στη γειτόνισσα, στον εργοδότη, στον φίλο και σε όποιον άλλον βγάζει αυθαίρετα πορίσματα, πως ο πατέρας ή η μητέρα που ανέλαβε να μεγαλώσει τα παιδιά του και πρέπει βάσει ενός συμφωνητικού να τα παραδίδει σε γιορτές και Σαββατοκύριακα στον άλλον γονέα, με κάθε κόστος, στερήθηκε ταξίδια και διακοπές, βραδινές εξόδους ή ακριβά αντικείμενα. Προσπαθεί με έναν μισθό και μια διατροφή ίσα ίσα για τα βασικά έξοδα, να καλύψει ανάγκες ιατροφαρμακευτικές, μορφωτικές, ψυχαγωγικές. Κάνει ντουζ με την πόρτα ανοιχτή, για να έχει τον νου του στα παιδιά. Δεν πήγε στο τραπέζι που έκαναν οι συνάδελφοί του, για να προλάβει να πάει τα παιδιά στα Αγγλικά. Έτρεξε μόνος του μες τη νύχτα στα Επείγοντα, για τον πυρετό που δεν έλεγε να πέσει. Διαπραγματεύτηκε με την άλλη πλευρά, ένιωσε εγκατάλειψη, μοναξιά, αδικία. Μα δεν έκανε τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο, από το να μεγαλώσει με αξιοπρέπεια τα παιδιά του κι ας πάλευε κάθε μέρα με άγρια κύματα.
Δεν νομίζω πως υπάρχουν λόγια, ώστε να περιγράψουν το συναισθηματικό φορτίο του μονογονέα. Και είναι πέρα για πέρα εγωιστικό, εσύ, που έχεις μια ενωμένη οικογένεια, να γκρινιάζεις για μικροπράγματα και να φέρεσαι αχάριστα. Ναι, κι εσύ απαντάς σε πολλά ερωτήματα των παιδιών σου, αλλά στο "γιατί μαμά ο μπαμπάς δεν μένει πια μαζί μας; " ή "γιατί μπαμπά η μαμά έφυγε; " σού εύχομαι ολόψυχα να μην χρειαστεί ποτέ να απαντήσεις.
Έναν θάνατο τον χρεώνεις στον Θεό ή την μοίρα. Ένα διαζύγιο όμως; Την κουβαλάς αυτήν την πέτρα, ακόμα κι όταν αποφασίσεις να προχωρήσεις με νέο ταίρι. Σού την χρεώνεις αυτήν την απώλεια. Μα να σου πω κάτι; Μαγκιά σου που μπορείς και παίζεις δύο ρόλους ταυτόχρονα. Μαγκιά σου που δύσκολα θα εμπιστευτείς άλλον άνθρωπο δίπλα στο παιδί σου. Προς τιμήν σου τα άγχη, οι ανησυχίες και τα δάκρυα, που σφίγγουν το στέρνο σου μέρα και νύχτα. Κάνεις όσο καλύτερα γίνεται αυτό, που πολλές φορές δύο μαζί δεν το καταφέρνουν.
Κι αν καμιά φορά απελπιστείς πολύ κι αν σε λυπηθείς ή σε υποτιμήσεις, μην κοιτάξεις τις υπογραφές στα χαρτιά του διαζυγίου, για να βεβαιωθείς ότι ναι, αυτό το κακό όντως σε βρήκε. Όχι, δεν πάει έτσι μπροστά η ζωή καμάρι μου. Θέλεις να σου πω έναν στίχο του Λειβαδίτη; "Ο χρόνος έγινε για να κυλάει, οι έρωτες για να τελειώνουν και η ζωή για να πηγαίνει στο διάολο". Καλά, για ποιον διάβολο μιλάει; Εσύ κατάφερες και πέταξες από πάνω σου το τοξικό. Μπόρεσες και τίναξες από δίπλα σου το καταστροφικό. Ζεις, πλέον, μαζί με τα παιδιά σου, σε ένα σπίτι ήρεμο, χωρίς πρόσωπα κατσουφιασμένα, διαφωνίες, φωνές, καβγάδες, σωματική ή ψυχολογική βία. Ζείτε με πόρτες ανοιχτές, αγκαλιές μοναδικές, βραδιές γλυκές, συζητήσεις ώριμες.
Σας θαυμάζω μονογονείς. Θαυμάζω τον αγώνα, τον κόπο, την υπερπροσπάθειά σας. Θαυμάζω τον τρόπο που αντικρούετε τον λιθοβολισμό των πρώην, των συγγενών, της κοινωνίας. Θαυμάζω τις δυνατές σας πλάτες, που μπορούν και κουβαλούν τον σταυρό σας, τα παιδιά σας και όλες τις υποχρεώσεις του σπιτιού.
Υποκλίνομαι, μονογονείς, στον ρόλο που σάς έδωσε η ζωή να διαδραματίσετε: να νανουρίζετε τον καημό μέσα σας και να γίνεστε ήλιος λαμπερός, ήλιος ζωοδότης, για τις ζωές των παιδιών σας.
Και μην ξεχνάτε ποτέ, πως η ευτυχία μπορεί να βρεθεί ακόμα και στις πιο σκοτεινές μέρες, αρκεί να θυμηθείς να ανάψεις το φως. Και το δικό σου φως, θα ανάβει πάντα από τον διακόπτη του παιδικού δωματίου του σπιτιού σου.
