Δεν είναι «μεμονωμένο περιστατικό».
Σκουπιδένια εξώφυλλα -που όχι μόνο καταπατούν τη δημοσιογραφική δεοντολογία αλλά είναι πέρα ως πέρα ανήθικα και απάνθρωπα- εξακολουθούν να κυκλοφορούν και μάλιστα πουλάνε. Σε μία εποχή που ο Τύπος περνάει κρίση, τα κίτρινα φύλλα βρίσκονται στην κορυφή των πωλήσεων. Φυλλάδες που αναπαράγουν κιτρινισμό, τρομολαγνεία, παραμύθια, πατριαρχικά στερεότυπα, ρατσισμό. Και το δηλητήριο απλώνεται. Αυτά τα αφηγήματα βρίσκουν κοινό. Κι είναι ανάγκη να μιλάμε μέχρι τα αυτονόητα να είναι για όλους όντως αυτονόητα. Μέχρι να μπει φρένο στο δηλητήριο.
«Παιδιά, δεν το πιστεύω» είπα και μαζεύτηκαν όλοι γύρω από τον υπολογιστή μου. Μείναμε με το στόμα ανοιχτό να κοιτάζουμε το εξώφυλλο της εφημερίδας «Μακελειό», τη Φώφη Γεννηματά νεκρή μέσα στο φέρετρο. Για λίγα δευτερόλεπτα δεν ανταλλάξαμε κουβέντες, μη μπορώντας να πιστέψουμε ότι όντως το βλέπαμε. Ακόμα ένα. «Ακόμα ένα» είπαμε και μαζεύτηκαν πολλά, τελικά.
Σκουπιδένια εξώφυλλα -που όχι μόνο καταπατούν τη δημοσιογραφική δεοντολογία αλλά είναι πέρα ως πέρα ανήθικα και απάνθρωπα- εξακολουθούν να κυκλοφορούν. Ίσως να μην έγραφα αυτό το κείμενο, αν τα συγκεκριμένα περνούσαν αδιάφορα στην κοινή γνώμη. Αλλά μιλάμε για φυλλάδες που πουλάνε. Φυλλάδες που ενώ αναπαράγουν κιτρινισμό, τρομολαγνεία, παραμύθια, πατριαρχικά στερεότυπα, ρατσισμό συνεχίζουν να πουλάνε. Και το δηλητήριο απλώνεται. Αυτά τα αφηγήματα βρίσκουν κοινό. Κι είναι ανάγκη να μιλάμε μέχρι τα αυτονόητα να είναι για όλους όντως αυτονόητα.
Δεν είναι «μεμονωμένο περιστατικό». Έχουν υπάρξει κι αυτά. Συμβαίνει κάποιες φορές να παρασύρει η ταχύτητα δημοσιογράφους και να πέφτουν σε ατοπήματα. Συμβαίνει βέβαια και να πουλάνε λίγο την πέτσα τους για ένα κλικ. Ωστόσο, υπάρχουν Μέσα που συστηματικά και σχεδόν καθημερινά αναπαράγουν τοποθετήσεις που μας κάνουν να λέμε «παιδιά, δεν το πιστεύω».
Είναι πολλά τα κακώς κείμενα της δημοσιογραφίας όπως ασκείται και του χώρου εν γένει. Δε θα έφταναν ούτε δέκα κείμενα αν μιλούσαμε για όλα τα ρεπορτάζ, είτε αφορούν πολιτική προπαγάνδα, είτε ταμπλόιντ Μέσα που αρέσκονται στην «κλειδαρότρυπα» και τους «μεγάλους» τίτλους, διαχέοντας δηλητήριο στην κοινωνία.
Οι εφημερίδες πια δεν πουλάνε. Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι τη δεκαετία 2009-2020 ανέστειλαν την έκδοσή τους 69 εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας. Άλλες 224 εφημερίδες περίπου κυκλοφορούν σε περιφέρειες και δήμους (όχι τοπικές) και περίπου 6 τίτλοι διατίθενται δωρεάν. Σύνολο; Περίπου 285 τίτλοι στα περίπτερα της χώρας (και σε σημεία διανομής για τον δωρεάν Τύπο), σύμφωνα με τα στοιχεία του mediaanalysis.
Στη λίστα των χωρών στις οποίες οι πολίτες διαβάζουν ακόμη εφημερίδα η Ελλάδα διατηρεί τη δεύτερη θέση…από το τέλος. Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με τα στοιχεία Statista (στοιχεία Ευρωπαϊκής Επιτροπής), μόλις το 7% των Ελλήνων δηλώνουν ότι διαβάζουν καθημερινά εφημερίδες. Αξίζει να επισημάνουμε ότι σήμερα τα κυριακάτικα φύλλα πανελλαδικής εμβέλειας πουλάνε όλα μαζί όσα πουλούσε προ 15ετίας μόνο του το Βήμα.
Κι όμως, το κίτρινο πουλάει. Ρίχνοντας μια ματιά στα στοιχεία των δελτίων κυκλοφορίας του τύπου, θα διαπιστώσουμε ότι τα κίτρινα φύλλα βρίσκονται στην κορυφή των πωλήσεων. Το «Μακελειό» σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του πρακτορείου ΑΡΓΟΣ έχει κυκλοφορία περί τις 6.000 φύλλα πανελλαδικά σε ημερήσια βάση ενώ το Σάββατο ανεβάζει τις πωλήσεις του στις δέκα χιλιάδες φύλλα και βρίσκεται στην τρίτη θέση πίσω από ΤΑ ΝΕΑ και την εφημερίδα των Συντακτών.
Μάλιστα, αυτά τα έντυπα δε θα τα συναντήσεις ψάχνοντας και πολύ. Πετάγονται μπροστά σου στο πεζοδρόμιο όταν περνάς δίπλα από περίπτερο ή μίνι μάρκετ. Τα συναντάς μπροστά μπροστά να κρέμονται δίπλα από τα Νέα, την Εφημερίδα των συντακτών κι άλλες εφημερίδες. Το μάτι σου -και να μη θέλεις- πέφτει πάνω τους και μόνο τυχαία δεν τη λες την τοποθέτηση σε τόσο εξέχουσα θέση. Πουλάνε.
Ενώ μεγάλο μέρος των αναγνωστών έχει στραφεί στην ενημέρωση μέσω διαδικτύου, οι αναγνώστες της κλειδαρότρυπας εξακολουθούν να αγοράζουν φύλλα. Φύλλα κίτρινα, ντροπιαστικά που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια με κάθε τρόπο. Φύλλα που στοχοποιούν το αλλοδαπό στοιχείο, την εθνική, θρησκευτική και σεξουαλική μοναδικότητα, ενώ συχνά καλύπτουν το σκουπίδι με μία δήθεν κριτική στη συστημική εξουσία.
Σ’ αυτά τα έντυπα υπάρχει μια καταφανής παραβίαση ποινικών διατάξεων, αλλά στη χώρα είναι απλώς Δευτέρα. Η ΕΣΗΕΑ από τον ρόλο της μπορεί να καταδικάσει και μόνον σε ακραίες περιπτώσεις η Δικαιοσύνη παρεμβαίνει. Παραφράζοντας λόγια του Αλμπέρ Καμύ, θα σημειώσω ότι πιο επικίνδυνο από την κιτρινίλα και τη χυδαιότητα είναι το να τις συνηθίσουμε και πια τίποτα να μη φαίνεται ακραίο.
Press project: Γεωργία Κριεμπάρδη
