Κατής: Ελπίδα για την καστανή ρυτίδωση τα ανεκτικά υβρίδια

Ο κος Κατής θεωρεί ότι το πρόβλημα που έχει προκαλέσει η καστανή ρυτίδωση δεν είναι τόσο σοβαρό όσο παρουσιάζεται. Προφανώς, δεν είναι ένα εύκολο πρόβλημα, ωστόσο η δυνατότητα που έχει ο παραγωγός να χρησιμοποιήσει ανεκτικές ποικιλίες, καθώς και η λήψη μέτρων νομίζει ότι κάνουν τα πράγματα καλύτερα από το παρελθόν και όχι χειρότερα. Σίγουρα υπάρχουν προβλήματα καθώς, όπως είπε, στο εργαστήριο του πανεπιστημίου πηγαίνουν δείγματα που είναι θετικά στον ιό. Ωστόσο, ο ίδιος πιστεύει ότι το πιο βασικό κομμάτι στην αντιμετώπιση του ιού, είναι να παίρνουν οι παραγωγοί όλα τα απαιτούμενα προληπτικά μέτρα. Ιδιαίτερα στην Ιεράπετρα, από όπου προέρχονται και τα περισσότερα δείγματα, φαίνεται ότι σε ορισμένες περιπτώσεις το πρόβλημα είναι αρκετά σοβαρό. Γενικώς, είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα για το οποίο ο κος Κατής επιμένει ότι οι ανεκτικές ποικιλίες, χωρίς να το λύνουν, βοηθούν στην μερική αντιμετώπιση του και στην μείωση των επιπτώσεων από τον ιό.

Η καστανή ρυτίδωση φαίνεται να έχει παίξει ρόλο στη μείωση της καλλιέργειας της ντομάτας αφού τα υβρίδια με ανοχή στερούνται πολλές φορές σε άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως αυτό της γεύσης. Κατά τη γνώμη του κ. Κατή, θα πρέπει οι παραγωγοί να συνεκτιμήσουν την κατάσταση όταν πρόκειται για το δικός του θερμοκήπιο, με το πόσο μεγάλες είναι οι ζημιές. Αν δηλαδή ο παραγωγός χάσει ένα μεγάλο ποσοστό της παραγωγής του, δεν είναι δυνατόν να συνεχίζει με ευπαθείς ποικιλίες παρόλο που μπορεί να είναι καλύτερες για την αγορά. Δυστυχώς, αυτό δεν είναι εύκολο αλλά εάν ο παραγωγός δεν επιλέξει ανεκτικό υβρίδιο τότε θα πρέπει να είναι πολύ αυστηρός με τους ελέγχους που κάνει και με τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνει. Εάν λοιπόν κάποιος είχε την προηγούμενη χρονιά σοβαρό πρόβλημα με τη καστανή ρυτίδωση δυστυχώς δεν μπορεί την νέα χρονιά να καλλιεργήσει ένα ευπαθές υβρίδιο καθώς οι απώλειες θα είναι πολύ μεγάλες. Εκείνο που επηρεάζει τη διασπορά ενός ιού, όπως είναι η καστανή ρυτίδωση, είναι το μόλυσμα που υπήρχε στην προηγούμενη καλλιέργεια. Βεβαίως, εάν ο ιός έρθει και απ’ έξω, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα καθώς η καστανή ρυτίδωση είναι ένας ιός πολύ χειρότερος από τον covid, ανέφερε ο καθηγητής. Η καστανή ρυτίδωση είναι τόσο ανθεκτική, που εάν κάποιος πιάσει μία ντομάτα με καστανή ρυτίδωση, τα χέρια του θα έχουν καστανή ρυτίδωση. Εάν δέσει κάποιος τα φυτά και ένα από αυτά έχει τον ιό, τότε είναι σίγουρο ότι θα υπάρξει διασπορά της ασθένειας. Οι ανεκτικές ποικιλίες μολύνονται το ίδιο με τις άλλες αλλά οι απώλειες είναι πολύ μικρότερες. Συνεπώς, είτε κάποιος παραγωγός καλλιεργήσει ανεκτική ποικιλία είτε κάποιο ευπαθή υβρίδιο, τα προληπτικά μέτρα που θα πρέπει να παίρνονται, μέχρις ότου βρεθούν ανθεκτικά υβρίδια, θα πρέπει να είναι ακριβώς τα ίδια. Ήδη φαίνεται ότι οι εταιρίες βρίσκονται σε καλό δρόμο.

Ακούμε πολύ συχνά τις έννοιες χαμηλή ή υψηλή ανεκτικότητα στον ιό της καστανής ρυτίδωσης, κάτι που μπορεί και να ισχύει, ωστόσο ο κάθε παραγωγός πρέπει να ελέγξει την ανεκτικότητα στο δικό του θερμοκήπιο, ανέφερε ο κος Κατής. Δεν μπορεί κανείς να εγγυηθεί ότι θα έχουμε υψηλή, μεσαία ή χαμηλή ανεκτικότητα γιατί αυτές είναι σχετικές έννοιες. Η ανεκτικότητα στο κάθε θερμοκήπιο εξαρτάται πάντα από το μόλυσμα που έχει. Εάν ένα θερμοκήπιο έχει πολύ μικρό μόλυσμα, το ρίσκο για την ανεκτική ποικιλία είναι μικρό. Εάν το μόλυσμα είναι πολύ μεγάλο τότε ο κος Κατής φοβάται ότι ακόμα και μία ανεκτική ποικιλία μπορεί να καταρρεύσει. Επειδή θα ζήσουμε λίγο ακόμα με την καστανή ρυτίδωση, πρέπει κανείς να έχει υπ’ όψιν του ότι όλα αυτά που προτείνουν οι ειδικοί από τότε που εμφανίστηκε η καστανή ρυτίδωση. Πριν από χρόνια είχαμε το ΤY το οποίο ήταν πολύ σοβαρό πρόβλημα και τελικά αντιμετωπίστηκε. Ωστόσο πέρυσι, ζήσαμε επιδημίες σε διάφορες περιοχές της χώρας οι οποίες θύμιζαν τα πρώτα χρόνια που βρέθηκε αυτός ο ιός στη χώρας μας. Άρα, εάν χαλαρώσουν τα μέτρα τότε οι απώλειες από τον ιό θα αυξηθούν. Όταν ο αριθμός των φυτών με ιό είναι πολύ μεγάλος, ο παραγωγός δεν έχει επιλογή. Εάν υπάρχουν μόνο ένα με δύο φυτά, θα τα βγάλει με την ελπίδα ότι δεν έχει γίνει διασπορά. Όταν όμως ο αριθμός των ασθενών φυτών είναι πολύ μεγάλος, δεν μπορεί ο παραγωγός να ξαναβάλει ντομάτα την επόμενη χρονιά. Ο κος Κατής συνεργάστηκε με κάποιους παραγωγούς, πήραν πολύ αυστηρά μέτρα και τα αποτελέσματα ήταν πολύ περιορισμένα. Η αντιμετώπιση δηλαδή δεν ήταν ικανοποιητική ώστε να αξίζει να βάλει κανείς χρήματα.

Σε ερώτηση ακροατή για το ποιά είναι τα σημάδια στον καρπό που πρέπει να προσέξει ο παραγωγός, ο κος Κατής είπε ότι στον καρπό μπορεί να υπάρχουν νεκρώσεις και δαχτυλίδια. Στα κορυφαία φύλλα, όχι στα φύλλα της βάσης, υπάρχει σίγουρα μωσαϊκό. Παρόλα αυτά, η τελική ταυτοποίηση πρέπει να γίνει από εργαστήριο καθώς ακόμη και άνθρωποι που έχουν μεγάλη εμπειρία δεν μπορούν να ταυτοποιήσουν με σιγουριά τον ιό. Ο καθηγητής μας ενημέρωσε ότι υπάρχουν πολλά εργαστήρια στα οποία οι παραγωγοί μπορούν να στέλνουν δείγματα για ταυτοποίηση. Υπάρχει και το Μπενάκειο και το ΑΠΘ στην Θεσσαλονίκη, αλλά εάν ο αριθμός δειγμάτων είναι μεγάλος, η απάντηση θα καθυστερήσει. Επίσης, δείγματα μπορούν να σταλούν και στο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στο Ηράκλειο.

Όσον αφορά τη μετάδοση του ιού, ο κος Κατής είπε ότι γίνεται κυρίως μηχανικά, με τα χέρια. Βεβαίως, μπορεί να μεταδοθεί και με το βομβίνο σε πολύ μικρό ποσοστό ,αλλά κατά τη γνώμη του κ. Κατή, η αποτελεσματικότητα μετάδοσης είναι πολύ χαμηλή σε σχέση με τους άλλος τρόπους και πιστεύει ότι ο βομβίνος πρέπει να συνεχίσει να χρησιμοποιείται.

Στην ιολογία είναι γνωστό ότι οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση των συμπτωμάτων. Με την καστανή ρυτίδωση συμβαίνει το αντίθετο. Το χειμώνα τα συμπτώματα είναι πιο ήπια ενώ στις υψηλές θερμοκρασίες τα συμπτώματα είναι πιο έντονα, σχολίασε ο κος Κατής. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε όταν υπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες είναι να γίνει έξτρα αερισμός και βάψιμο ή ανοίγματα της οροφής. Η συμβολή όλων το μέτρων είναι αθροιστική, είπε ο καθηγητής, καθώς ένα μέτρο από μόνο του δεν κάνει σχεδόν τίποτα. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε το φυτό είναι να χρησιμοποιήσουμε λίγες μέρες μετά την μεταφύτευση ενεργοποιητές άμυνας οι οποίοι μπορούν σε κάποιο βαθμό να βελτιώσουν και να μειώσουν τις απώλειες από τον ιό. Είναι όμως εξαιρετικά σημαντικό αυτό να γίνει στην αρχή της φύτευσης διαφορετικά δεν έχει νόημα.

Συνοψίζοντας, ο κος Κατής είπε ότι είτε χρησιμοποιείται ευπαθές είτε ανεχτικό υλικό, τα μέτρα που θα λαμβάνονται θα πρέπει να είναι εξίσου αυστηρά. Ο ίδιος ο παραγωγός είναι αυτός που θα εντοπίσει πρώτος και θα ενημερώσει τους γεωπόνους ή θα στείλει δείγματα στο εργαστήριο. Τα πιο σημαντικά βήματα που μπορεί να κάνει ο παραγωγός είναι ο καθημερινός έλεγχος της φυτείας, η λήψη αυστηρών προστατευτικών μέτρων και η απομάκρυνση των φυτών η οποία πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά ώστε να μην έρθουν σε επαφή με υγιή φυτά και στην συνέχεια να παρατηρεί ο παραγωγός εάν μολύνθηκαν τα διπλανά. Τα φυτά που θα βγουν εκτός θερμοκηπίου θα πρέπει είτε να καούν είτε να θαφτούν.

Κλείνοντας, ο κος Κατής ανέφερε ότι από την στιγμή που η χώρα μας εξαρτάται από την εισαγωγή σπόρου και φυτών, είναι φυσικό να έρθουν και έντομα αλλά και παθογόνα που μεταφέρονται μέσω αυτών. Αυτό όμως αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα και όχι μόνο ελληνικό. Από την άλλη, πρέπει να σκεφτούμε ότι όλες οι εταιρείες λαμβάνουν μέτρα έτσι ώστε ο σπόρος να είναι όσο το δυνατόν απαλλαγμένος, καθώς διαφορετικά εκτίθενται.

* Ρεπορτάζ: Μαρία Τσαγκαράκη 

* Κείμενο - Επιμέλεια: Ελένη Ζαχαράκη

* Τεχνική επιμέλεια - Υποστήριξη: Κατερίνα Κοντού