Το άρθρο του Βαγγέλη Φραγκιαδάκη είναι βασισμένο στην μελέτη, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη στο επιστημονικό περιοδικό Communications Earth and Environment
Η κλιματική αλλαγή έχει μετατραπεί στην πιο σοβαρή και επείγουσα απειλή για την παγκόσμια σταθερότητα και την επιβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων. Ανάμεσα στις πιο ανησυχητικές συνέπειες αυτής της παγκόσμιας κρίσης είναι η ταχεία τήξη των πολικών στρωμάτων πάγου, ιδιαίτερα στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική. Η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί πλέον με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι τα στρώματα πάγου της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής περιέχουν αρκετό γλυκό νερό ώστε να αυξήσουν την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας κατά περίπου 65 μέτρα.
Η παραπάνω δήλωση δεν είναι υπερβολή. Σύμφωνα με πλήθος μελετών, η πλήρης τήξη των δύο αυτών στρωμάτων πάγου θα οδηγούσε σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας σε τέτοιο βαθμό, που θα άλλαζε ριζικά την παγκόσμια γεωγραφία. Πόλεις-σύμβολα όπως η Νέα Υόρκη, το Άμστερνταμ, η Βενετία, το Μπαγκλαντές, το Τόκιο και ολόκληρες περιοχές της Μεσογείου θα μπορούσαν να εξαφανιστούν κάτω από τα νερά. Περισσότεροι από 230 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα σε υψόμετρο μικρότερο του ενός μέτρου από τη στάθμη της θάλασσας. Τι θα συμβεί όταν αυτή αυξηθεί κατά 65 μέτρα;
Η τήξη των στρωμάτων πάγου έχει ήδη επιταχυνθεί δραματικά από τη δεκαετία του 1990. Η απώλεια πάγου έχει τετραπλασιαστεί και σήμερα τα στρώματα πάγου της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής χάνουν περίπου 370 δισεκατομμύρια τόνους τον χρόνο. Αυτή η απώλεια δεν είναι απλά στατιστικό στοιχείο. Είναι ο κύριος παράγοντας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και, δυστυχώς, η πορεία αυτή δείχνει μη αναστρέψιμη χωρίς ριζικές παρεμβάσεις.
Το πιο ανησυχητικό εύρημα της μελέτης, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη στο περιοδικό Communications Earth and Environment, είναι ότι ακόμα κι αν ο κόσμος επιτύχει τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της παγκόσμιας θέρμανσης στους 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, φαίνεται ότι αυτό δεν αρκεί για να αποτρέψει την καταστροφή των στρωμάτων πάγου. Ορισμένοι επιστήμονες μάλιστα υποστηρίζουν ότι η κρίσιμη θερμοκρασία για την αποσταθεροποίηση του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας είναι πιθανό να είναι πολύ χαμηλότερη, ίσως και μόλις 1,2 βαθμοί, δηλαδή η θερμοκρασία που βιώνουμε ήδη σήμερα.
Η συνέπεια της απώλειας αυτού του τεράστιου όγκου γλυκού νερού είναι ανυπολόγιστη. Η άνοδος της θάλασσας κατά 65 μέτρα δεν αποτελεί σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά πραγματικότητα που βασίζεται σε γεωφυσικά δεδομένα. Όταν το γλυκό νερό των παγετώνων εισέλθει στους ωκεανούς, δεν αυξάνεται μόνο η στάθμη. Αλλάζει η αλατότητα, οι ρεύματα των ωκεανών και η θερμοκρασιακή ισορροπία του πλανήτη. Οι αλλαγές αυτές επιδρούν με τη σειρά τους σε ολόκληρα οικοσυστήματα, στην αλιεία, στην αγροτική παραγωγή και φυσικά στην ανθρώπινη επιβίωση.
Η πιθανή κατάρρευση των στρωμάτων πάγου δεν είναι απλώς περιβαλλοντικό πρόβλημα· είναι κοινωνικό, οικονομικό και ανθρωπιστικό ζήτημα. Οι μαζικές μεταναστεύσεις από παράκτιες περιοχές, οι συγκρούσεις για τους πόρους και οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία θα είναι τεράστιες. Όπως δήλωσε ο παγετωνολόγος Τζόναθαν Μπάμπερ, «θα δούμε μαζική μετανάστευση εντός ξηράς σε κλίμακες που δεν έχουμε δει ποτέ από την εποχή του σύγχρονου πολιτισμού».
Δυστυχώς, οι πολιτικές ηγεσίες σε παγκόσμιο επίπεδο φαίνονται απρόθυμες ή ανίκανες να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες. Η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζεται, ενώ η κλιματική πολιτική συχνά καθορίζεται από οικονομικά συμφέροντα και όχι από επιστημονικά δεδομένα.
Και όμως, κάθε δέκατο του βαθμού Κελσίου έχει σημασία. Όσο μικρότερη είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να επιβραδύνουμε την τήξη των στρωμάτων πάγου. Όπως τονίζουν οι επιστήμονες, το να πετύχουμε τον στόχο του 1,5 βαθμού θα είναι ένα τεράστιο επίτευγμα — αλλά σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι η άνοδος της θάλασσας θα σταματήσει. Αντιθέτως, η επιτάχυνση θα συνεχιστεί.
Ο πλανήτης μας στέλνει σαφή σήματα κινδύνου. Η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Αν συνεχίσουμε την πορεία μας όπως σήμερα, η φράση «τα στρώματα πάγου της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής περιέχουν αρκετό γλυκό νερό ώστε να αυξήσουν την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας κατά περίπου 65 μέτρα» θα πάψει να είναι προειδοποίηση και θα γίνει θλιβερή πραγματικότητα.
Βαγγέλης Φραγκιαδάκης
