«Γκρίζες» ζώνες στη συμφωνία για το προσφυγικό – Τι αλλάζει στην Ελλάδα

Μια συμφωνία στα μέτρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, επιτεύχθηκε χθες στις Βρυξέλλες, κάτι που σημαίνει ότι πρόκειται για έναν σκληρό συμβιβασμό ο οποίος έχει πολλές γκρίζες ζώνες.

 

Όπως σε όλα τα κρίσιμα θέματα που καλείται να λύσει μια Σύνοδος Κορυφής των ευρωπαίων ηγετών, έτσι και σήμερα τα ξημερώματα οι 20 εξουθενωμένοι άνδρες και γυναίκες βρήκαν απλά ένα μίνιμουμ σημείο επαφής προκειμένου να προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς ρήξεις. Η απειλή του βέτο από κάποιες χώρες απειλούσε να τινάξει στον αέρα τα πάντα και κυρίως να αφήσει χωρίς λύση ένα πρόβλημα που κατά κύριο λόγο δεν είναι πολιτικό, αλλά ανθρωπιστικό.

 

Το οξύμωρο της υπόθεσης είναι ότι εν έτει 2018 αποφάσισαν οι ευρωπαίοι ηγέτες να ασχοληθούν σοβαρά με το προσφυγικό. Μια χρονιά που έχει τις μικρότερες μεταναστευτικές ροές της τελευταίας τριετίας όταν τα προηγούμενα χρόνια που πνίγονταν η Ιταλία και η Ελλάδα, ελάχιστο ήταν το ενδιαφέρον.

 

Η πίεση προς την Αγκελα Μέρκελ και το ένστικτο της πολιτικής της επιβίωσης λειτούργησαν αυτή τη φορά προσθετικά προκειμένου να προωθηθούν ορισμένα θέματα.

 

Όμως, αν διαβάσει κανείς προσεκτικά το κείμενο των συμπερασμάτων θα δει ότι ακόμη και τώρα πίσω από τη διπλωματική γλώσσα κρύβονται οι τεράστιες διαφορές απόψεων εντός της ΕΕ. Ουσιαστικά έκρυψαν για ακόμη μια φορά το πρόβλημα κάτω από το χαλί, ή επιχειρούν να το μεταθέσουν σε μια άλλη ημερομηνία, σε μια άλλη γωνιά του πλανήτη.

 

Σίγουρα η Γερμανία και οι χώρες Βίζεγκραντ πέτυχαν να μην σκάσει το προσφυγικό – μεταναστευτικό στο έδαφός τους.

 

Κι αν η προσπάθεια που έγινε ήταν για να ανακουφιστεί η Μέρκελ και να διασκεδαστούν οι ανησυχίες της νέας και υπερσυντηρητικής κυβέρνησης της Ιταλίας, τότε καλώς… μέχρι νεωτέρας. Υπ’ αυτή την έννοια, αφού δεν τινάχθηκε στον αέρα η Σύνοδος τότε έχουμε συμφωνία.

 

Τα βασικά ερωτήματα

Κάνοντας μια ανάλυση των νέων δεδομένων που φέρνει η συμφωνία αυτά που μπορούμε να πούμε είναι τα εξής:

 

1.     Δίνονται επιπλέον κονδύλια στην Τουρκία και ισχυρό δέλεαρ σε χώρες της Αφρικής, όπως το Μαρόκο για να ελέγξουν τις μεταναστευτικές ροές. Ειδικά για την Αγκυρα την περιμένουν 3 δις ευρώ αρκεί να δεσμευτεί ότι θα μηδενίσει τις ροές προς την Ελλάδα, δηλαδή να σεβαστεί τη συμφωνία που υπάρχει με την ΕΕ. «Η συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας και οι διμερείς συμφωνίες επανεισδοχής πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως, χωρίς διακρίσεις, προς όλα τα κράτη-μέλη», αναφέρει χαρακτηριστικά.

 

2.     Αίσθηση  προκαλεί το γεγονός ότι γίνεται αναφορά στην Ιταλία κι όχι στην Ελλάδα. «Η ΕΕ θα συνεχίσει να στέκεται στο πλευρό της Ιταλίας και άλλων χωρών-μελών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή σε αυτό το θέμα» αναφέρει το κείμενο. Γιατί δεν αναφέρεται η Ελλάδα η οποία υφίσταται τους εκβιασμούς της Αγκυρας;

 

3.     Οι χώρες – μέλη της ΕΕ θα διασώζουν τους πρόσφυγες και μετανάστες και θα τους οδηγούν σε κλειστού τύπου (ελεγχόμενα) κέντρα για να γίνεται ο διαχωρισμός μετανάστη-πρόσφυγα. Όλα αυτά όμως θα γίνονται σε εθελοντική βάση. Τα κέντρα θα έχουν την πλήρη στήριξη της ΕΕ. Τι σημαίνει εθελοντικά άραγε για την Ελλάδα. Ο αυστριακός καγκελάριος Κουρτς είπε ότι η Ελλάδα μπορεί εθελοντικά να φτιάξει τέτοια κέντρα. Αν δεν τα φτιάξει όμως τι θα συμβεί;

 

4.     Όσοι δικαιούνται άσυλο θα διαμοιράζονται στην ΕΕ, όμως το κοινό ανακοινωθέν διευκρινίζει ότι και αυτό θα γίνεται εθελοντικά. Δηλαδή χώρες όπως η Ουγγαρία, Τσεχία, Πολωνία, Σλοβακία και η Αυστρία δεν έχουν υποχρέωση να δεχτούν πρόσφυγες. Αυτό κάνουν και τώρα. Τι θα γίνεται, λοιπόν, με τους ανθρώπους αυτούς; Θα επιστρέφουν στην πρώτη χώρα υποδοχής, δηλαδή σε Ελλάδα και Ιταλία;

 

5.     Τόσο οι FT όσο και η Wall Street επιμένουν ότι η Μέρκελ έκλεισε διμερείς συμφωνίες με την Ελλάδα, την Ιταλία κ.λπ. για να επιστρέφουν μετανάστες και πρόσφυγες που κάνουν αίτηση ασύλου. Δηλαδή οι πρώτες χώρες υποδοχής θα δεχθούν νέο κύμα; Μέχρι τώρα δε λέγαμε ότι ειδικά για οικογένειες που έχουν χωριστεί (οι μισοί στη Γερμανία, οι άλλοι μισοί στην Ελλάδα) πρέπει να επανενώνονται αλλά στη Γερμανία; Τι αλλάζει τώρα και πόσο μπορεί η χώρα μας να δεχθεί επιπλέον πρόσφυγες; Πάντως,σ στο ανακοινωθέν δεν γίνεται αναφορά στις διμερείς συμφωνίες, όμως οι «28» συμφώνησαν ότι οι «δευτερογενείς» μετακινήσεις μεταναστών από τις χώρες-υποδοχής προς άλλα κράτη-μέλη μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τα κεκτημένα της Ζώνης Σένγκεν. Με ενδιαφέρον αναμένονται οι δηλώσεις του Αλ. Τσίπρα για το θέμα. «Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν όλα τα απαραίτητα νομικά και διοικητικά μέτρα ώστε να αντιμετωπίσουν τέτοιες μετακινήσεις και να συνεργάζονται στενά μεταξύ τους προς αυτόν τον σκοπό» αναφέρει το κείμενο.

 

6.     Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση αντιτίθεται στη δημιουργία κλειστών κέντρων φιλοξενίας τύπου Αμυγδαλέζα. Με βάση τη συμφωνία τώρα τι θα κάνει; Θα φτιάξει χώρους σαν τη Μόρια η οποία έχει χαρακτηριστεί η ντροπή της Ευρώπης; Το κείμενο αναφέρει στο άρθρο 6: «Στα εδάφη της ΕΕ, όσοι διασώζονται, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, θα πρέπει να φροντίζονται στη βάση κοινής προσπάθειας μέσω της μεταφοράς σε ελεγχόμενα κέντρα που θα στηθούν σε κράτη-μέλη σε εθελοντική μόνο βάση, όπου η ταχεία και ασφαλής διαδικασία επεξεργασίας θα επιτρέπει με την πλήρη στήριξη της ΕΕ τον διαχωρισμό μεταξύ παράτυπων μεταναστών -που θα επιστρέφονται- και εκείνων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, και για τους οποίους θα εφαρμόζεται η αρχή της αλληλεγγύης. Όλα τα μέτρα στο πλαίσιο αυτών των ελεγχόμενων κέντρων, περιλαμβανομένης της μετεγκατάστασης και της επανεγκατάστασης, θα γίνονται σε εθελοντική βάση, χωρίς να προκαταλαμβάνεται η μεταρρύθμιση του (Κανονισμού του) Δουβλίνου».

 

7.     Περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης. Οι «28» φαίνεται ότι κατέληξαν τελικά στη δημιουργία «περιφερειακών πλατφορμών» για την αποβίβαση μεταναστών που προφανώς επιχειρούν μέσω της Μεσογείου να φθάσουν στην ΕΕ: «Για να αντιμετωπιστεί οριστικά το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών και να αποτραπεί έτσι η τραγική απώλεια ζωών, είναι αναγκαίο να εξαλειφθεί το κίνητρο να ξεκινούν (οι πρόσφυγες και οι μετανάστες) επικίνδυνα ταξίδια. Αυτό απαιτεί μια νέα προσέγγιση βάσει κοινών ή συμπληρωματικών δράσεων μεταξύ των κρατών-μελών για την αποβίβαση όσων διασώζονται σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Σε αυτό το πλαίσιο το Ευρωπαΐκό Συμβούλιο καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διερευνήσουν γρήγορα την ιδέα περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης (disembarkation platforms) σε στενή συνεργασία με σχετικές τρίτες χώρες καθώς και την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Τέτοια κέντρα πρέπει να λειτουργούν διαχωρίζοντας τις καταστάσεις κατ’ άτομο, με πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου».

 

Δηλαδή θα πρέπει να δημιουργήσει και η Ελλάδα στο Αιγαίο τέτοιες πλατφόρμες;

 

Εντατικότεροι έλεγχοι στα σύνορα με Τουρκία.

 

Στο κείμενο συμπερασμάτων αναφέρεται ότι όσον αφορά στην οδό της ανατολικής Μεσογείου χρειάζονται πρόσθετες προσπάθειες για την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, να εμποδιστούν νέες διελεύσεις από την Τουρκία και να σταματήσουν οι ροές.

 

Οι «28» συμφώνησαν, επίσης, να κάνουν αυστηρότερους τους ελέγχους των εξωτερικών συνόρων. Τι σημαίνει αυτό; Θα ενισχυθεί η δύναμη της Frontex στον Εβρο και το Αιγαίο ή θα αφεθεί και πάλι η Ελλάδα μόνη της να προσπαθεί να διαχειριστεί τις… πόρτες που ανοιγοκλείνει ο Ερντογάν;

 

Η στάση της Ελλάδας

Σύμφωνα με το ΑΠΕ, στη Σύνοδο Κορυφής η Ελλάδα από κοινού με την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Σουηδία, την Πορτογαλία και τη Μάλτα βρέθηκαν απέναντι στις θέσεις που εκφράζουν η Αυστρία και οι χώρες του Βίσεγκραντ.

 

Η Ιταλία, παρά τις αρχικές ενστάσεις της σε μια συλλογική αντιμετώπιση του ζητήματος, στο τέλος προσχώρησε σε αυτήν τη λογική.

 

Σύμφωνα με το ΑΠΕ, οι κίνδυνοι που αποφεύχθηκαν ήταν:

 

Στο ζήτημα των πρωτογενών ροών στην κεντρική Μεσόγειο να προκριθεί μια απόφαση που θα ανέφερε ρητά τη δημιουργία κλειστών κέντρων στην Αφρική.

 

Η πρόκληση των δευτερογενών ροών να επιλυθεί με συνοριακούς ελέγχους και την de facto δημιουργία ενός μικρού Σένγκεν. Τον κίνδυνο αυτό είχε επισημάνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, κατά την άτυπη συνάντηση εργασίας την περασμένη Κυριακή στις Βρυξέλλες.

 

Επίσης, αποτράπηκε η μετάθεση στις καλένδες της προοπτικής αναθεώρησης του «Δουβλίνου» σε μια δίκαιη κατεύθυνση, όπως στην πραγματικότητα αποσκοπούσαν όσοι εισηγούνταν να πάει μετά τις ευρωεκλογές του 2019.

 

Σύμφωνα με το ΑΠΕ, εξασφαλίστηκαν τα εξής:

 

Η ευρωπαϊκή προσέγγιση στη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών πρέπει να είναι ολοκληρωμένη, δηλαδή να αφορά και τις τρεις διαστάσεις του ζητήματος: την εξωτερική (σχέσεις με τρίτες χώρες), τη διαχείριση των συνόρων, και την εσωτερική διάσταση.

 

Τονίστηκε η σημασία της αποτελεσματικής συνεργασίας με την Τουρκία, στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης ΕΕ -Τουρκίας. Παράλληλα συμφωνήθηκε η χορήγηση της δεύτερης δόσης της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία. Μια χώρα που φιλοξενεί 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες. Καθώς επίσης και η ανάγκη η Τουρκία να εφαρμόσει τη διμερή συμφωνία επανεισδοχής με την Ελλάδα, την οποία έχει αναστείλει και τη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ -Τουρκίας.

 

Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τονίζεται ότι ο κανονισμός του Δουβλίνου πρέπει να αναθεωρηθεί στη βάση της αλληλεγγύης και της συνευθύνης.

 

 

in.gr