Προβληματισμός διακατέχει τους εμπλεκόμενους στην παραγωγή και διακίνηση των τροφίμων στην Ελλάδα και διεθνώς αναφορικά με την περίπτωση εκδήλωσης παγκόσμιας κρίσης εφοδιασμού σε τρόφιμα
Επιχειρησιακό σχέδιο για τη διατήρηση αποθεμάτων τροφίμων καλείται να υιοθετήσει η χώρα μας λόγω της πανδημίας αλλά και μελλοντικών ακραίων φαινομένων (καύσωνες, ξηρασίες, φυσικές καταστροφές κ.α.) προκειμένου να αποφύγει δύσκολες καταστάσεις, όπως αυτές που αντιμετώπισαν άλλες χώρες λόγω της έλλειψης τροφίμων. Επιστήμονες εκτιμούν ότι εκτός της σημερινής πανδημίας και η αναμενόμενη βαθειά οικονομική κρίση την επόμενη περίοδο, θα δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα ενδεχομένως και επισιτιστικού χαρακτήρα σε χαμηλού εισοδηματικού επιπέδου νοικοκυριά. Τα φαινόμενα αυτά μάλιστα όπως επισημαίνουν οι ίδιοι, μπορεί να επαναληφθούν είτε με τη μορφή πανδημίας είτε άλλων φυσικών καταστροφών μελλοντικά. Σε μια προσπάθεια να θωρακιστεί η χώρα, ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα διάθεσης τροφίμων στον ελληνικό πληθυσμό και ουρές σε άδεια σούπερ μάρκετ - κάτι που άλλωστε κατεγράφη και μέσα στην κρίση του κορονοϊού σε αρκετές χώρες (οχι στην Ελλάδα) - το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο ανέλαβε την πρωτοβουλία «εκπόνησης σχεδίου διατήρησης στρατηγικών αποθεμάτων τροφίμων στην Ελλάδα» και μάλιστα με σχετική επιστολή που έστειλε στην Ένωση Περιφερειών Ελλάδος καθώς και τις Διοικητικές Περιφέρειες τις καλεί να σταθούν αρωγοί στην προσπάθεια αυτή.
Το σχέδιο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου που αποκαλύπτει το «Εθνος της Κυριακής» περιλαμβάνει τη δημιουργία ειδικών αποθεμάτων βασικών ειδών με τα οποία θα μπορούν να παραχθούν τρόφιμα όπως ψωμί, ζυμαρικά κ.λ.π. ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των Ελλήνων για κάποιους μήνες. Οπως τονίζει στο «Εθνος της Κυριακής» ο πρύτανης του Γεωπονικού πανεπιστημίου κ. Σπύρος Κίντζιος «ήδη προβληματισμός διακατέχει τους εμπλεκόμενους στην παραγωγή και διακίνηση των τροφίμων στην Ελλάδα και διεθνώς αναφορικά με την περίπτωση εκδήλωσης παγκόσμιας κρίσης εφοδιασμού σε τρόφιμα. Οι εικόνες καταναλωτών να σχηματίζουν ουρές έξω από καταστήματα τροφίμων σε πολλές χώρες αποτελεί ένα πιθανόν προειδοποιητικό σημάδι μίας τέτοιας εξέλιξης».
Οπως αναφέρει ο κ.Κίντζιος, σύμφωνα με τις πρώτες επίσημες εκτιμήσεις του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (Food and Agriculture Organization – FAO) των Ηνωμένων Εθνών, σημαντικές ελλείψεις σε τρόφιμα μπορεί να εμφανιστούν μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα, σε χώρες βέβαια που ήδη εμφανίζουν φαινόμενα υποσιτισμού. Η κύρια αιτία για αυτό δεν είναι η μείωση καθαυτής της αγροτικής παραγωγής, αλλά οι τρέχοντες περιορισμοί στη διασυνοριακή ροή αγαθών (επομένως και τροφίμων) λόγω μέτρων καραντίνας, με άλλα λόγια προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και κυρίως προβλήματα στον τομέα των μεταφορών. Ειδικά στον Ευρωπαϊκό χώρο τα προβλήματα αυτά μπορεί να ενταθούν και από την έλλειψη συντελεστών παραγωγής (εποχιακή εργασία), καθώς και αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων λόγω της (μερικής ή ολικής) καραντίνας, δημιουργώντας πρόσθετα προβλήματα στην άσκηση της γεωργικής δραστηριότητας και της κάλυψης των διατροφικών αναγκών του καταναλωτή. Είναι λοιπόν περισσότερο από απαραίτητη η ανάληψη κεντρικών πρωτοβουλιών για τη διατήρηση ανοικτών των ροών τόσο των συντελεστών παραγωγής/αγροτικών εφοδίων όσο και της τροφοδοσίας της αγοράς με γεωργικά προϊόντα.
Αναφερόμενος στο ίδιο θέμα ο κ. Κωνσταντίνος Τσιμπούκας, κοσμήτορας της σχολής Εφαρμοσμένων Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του πανεπιστημίου υπογραμμίζει οτι «για την άμεση αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων, όσον αφορά την επισιτιστική ασφάλεια του ελληνικού πληθυσμού είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός σχεδίου διαχείρισης επειγουσών έκτακτων συνθηκών ή κρίσεων , με σκοπό να εφαρμοσθεί σε περιόδους, επιδημίας ή πανδημίας (όπως σήμερα), φυσικών καταστροφών (σεισμοί/πλημμύρες) ή σε σημαντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (ακραία καιρικά φαινόμενα, έντονες βροχοπτώσεις, καύσωνες, ξηρασίες). Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να υπάρχουν άμεσα διαθέσιμες στον τοπικό αστικό και αγροτικό πληθυσμό, οι απαραίτητες ποσότητες τροφής, καθώς και πλήρως επιχειρησιακά ανεπτυγμένο το απαραίτητο δίκτυο εφοδιασμού και ελέγχου ποιότητας».
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με πρωτοβουλία της Πρυτανείας έχει ήδη αναθέσει σε πολυμελή ομάδα καθηγητών του Ιδρύματος, την επεξεργασία και κατάθεση σχεδίου διατήρησης στρατηγικών αποθεμάτων τροφίμων στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα το ΓΠΑ έχει πρόσφατα ιδρύσει το Κέντρο Καινοτομίας Αγροδιατροφής και Αντιμετώπισης Αγροδιατροφικών Κρίσεων ως εργαλείου ερευνητικής υποστήριξης της πολιτικής ασφάλειας των τροφίμων με εθνική εμβέλεια. Με τον τρόπο αυτό, το ΓΠΑ στοχεύει στον κεντρικό επιστημονικό συντονισμό της διαδικασίας μετάβασης της Ελληνικής γεωργίας στην μετα-COVID-19 εποχή.
Το σχέδιο του πανπιστημίου θα εκπονηθεί σε κλίμακα διοικητικών περιφερειών και προβλέπει τα εξής :
Εκτίμηση αναγκών. Στο επίπεδο αυτό θα εκτιμηθούν οι απαιτούμενες ποσότητες βασικών πρώτων υλών για παρασκευή τροφίμων (σιτηρά, ελαιούχοι σπόροι και έλαια, πρωτεϊνούχοι σπόροι/όσπρια) ανά Διοικητική Περιφέρεια , με βάση τον πληθυσμό τους και για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια (π.χ. 2 μηνών). Ειδικότερα θα υπολογισθούν οι ημερήσιες ανάγκες σε ενέργεια (θερμίδες), λίπη και πρωτεΐνες, με βάση τις οποίες θα προκύψουν διάφορες, συνθέσεις μερίδων, ισόρροπες για τον άνθρωπο. Οι μετρήσεις θα πραγματοποιηθούν από ειδικούς επιστήμονες του Τμήματος Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Με την χρησιμοποίηση των παραπάνω υπολογισμών θα προσδιορισθούν οι απαιτούμενες ποσότητες βασικών γεωργικών προϊόντων, που είναι απαραίτητες για την παρασκευή των μερίδων που σχεδιάσθηκαν προηγουμένως, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος του πληθυσμού κάθε Διοικητικής Περιφέρειας. Οι υπολογισμοί θα στοχεύουν την κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού για ορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. 2 μήνες).
Υφιστάμενες υποδομές και ενδεχόμενες ανάγκες για δημιουργία νέων. Θα καταγραφούν οι σχετικές υποδομές δικτύου εφοδιασμού ανά Διοικητική Περιφέρεια, με την υποστήριξη των Διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας των Διοικητικών Περιφερειών και των επιμέρους ΔΑΟΚ (Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Περιφερειακής Ενότητας) δηλαδή υφιστάμενοι αποθηκευτικοί χώροι/σιλό/δεξαμενές (χωρητικότητα, έτος κατασκευής, ιδιοκτησιακό καθεστώς, καταλληλότητα για χρήση), καθώς οι τρόποι και μέσα μεταφοράς (σιδηροδρομικό, οδικό δίκτυο καθώς και δίκτυο θαλασσίων και συνδυασμένων μεταφορών), ενώ θα εντοπισθούν οι ελλείψεις, κρίσιμα σημεία πιθανής συμφόρησης (bottlenecks )και κατάλληλοι τρόποι διαχείρισης τους. Η χαρτογράφηση (ποιοτική και ποσοτική) των υφιστάμενων υποδομών θα αξιοποιηθεί από την επιτροπή σχεδιασμού στρατηγικών αποθεμάτων για την ανάπτυξη του σχεδίου διαχείρισης επειγουσών έκτακτων συνθηκών ή κρίσεων (preparedness & crisis plan).
Προϋπολογισμός οργάνωσης & λειτουργίας δικτύου. Θα προσδιοριστούν οι δαπάνες δημιουργίας των αποθεμάτων ανά περιφέρεια, καθώς και το αναγκαίο κόστος συντήρησης/ανανέωσης των αποθεμάτων. Επίσης, θα προταθούν σχήματα & διαδικασίες χρηματοδότησης του συστήματος.
Σύστημα διαχείρισης & αντιμετώπισης επειγουσών έκτακτων συνθηκών ή κρίσεων (management system). Θα γίνει εκτίμηση δυνάμεων & αδυναμιών, ευκαιριών & απειλών του υφιστάμενου συστήματος διαχείρισης κρίσεων (SWOT), θα εξεταστεί η αποτελεσματικότητά του με τη χρήση δεικτών και θα διαμορφωθεί πρόταση λειτουργίας διοικητικού μηχανισμού (σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο) και προσδιορισμός απαραίτητων εξουσιοδοτήσεων για λήψη αποφάσεων.
Η μελέτη θα εκπονηθεί από διεπιστημονική ομάδα ερευνητικού προσωπικού του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικότερα θα συμμετέχουν μέλη των Τμημάτων : α) Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης β) Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου και γ) Διοίκησης Γεωργικών Επιχειρήσεων και Συστημάτων Εφοδιασμού (logistics).
Κατά την εκπόνηση της μελέτης, προτείνεται αρχικά να εντοπιστεί συγκεκριμένη Διοικητική Περιφέρεια με τις αντίστοιχες Περιφερειακές Ενότητες , όπου ως μελέτη περίπτωσης θα εφαρμοστεί πιλοτικά ο σχεδιασμός συστήματος διαχείρισης κρίσεων και ανάπτυξης στρατηγικών αποθεμάτων τροφίμων. Ακολούθως, θα διερευνηθούν περιπτώσεις συνεργασίας με τους αντίστοιχους φορείς όπως Υπουργείο Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης (ΥΠΑΑΤ), Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, Υπουργείο Οικονομικών, Υφυπουργείο Πολιτικής Προστασίας & Διαχείρισης Κρίσεων, Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
ethnos.gr
