Γ. Ροβιθάκης: Οι 4 ήρωες αεροπόροι που δεν επέστρεψαν ποτέ
Πέταξαν από τη Μέση Ανατολή με αεροπλάνα Hawker Hurricane, έχοντας ως στόχο να βομβαρδίσουν μια μεγάλη γερμανική εφοδιοπομπή από την Επισκοπή μέχρι τον Άγιο Νικόλαο, εμποδίζοντας τους κατακτητές να μεταφέρουν πολεμοφόδια στη Ρόδο με πλοία που περίμεναν στον Κόλπο του Μεραμπέλλου
Και τα 4 πολεμικά αεροπλάνα καταρρίφθηκαν από τα αντιαεροπορικά των Γερμανών. Οι δύο πιλότοι σκοτώθηκαν ενώ οι άλλοι δυο αιχμαλωτίστηκαν από τους Γερμανούς.
Με αφορμή τη συλλογή της ιστορικής γνώσης για τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της Ιεράπετρας στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής, ο πρόεδρος της Επιτροπής ανάδειξης αρχαιοτήτων του Δήμου Ιεράπετρας, συνταξιούχος δάσκαλος κ. Γιάννης Ροβιθάκης, μας θύμισε την ηρωική αεροπορική επιδρομή που επιχείρησαν στις 14 Νοεμβρίου του 1943 τέσσερις Έλληνες ήρωες αεροπόροι.
Πάρα πολλά στοιχεία αναφέρουν για την επιχείρηση αυτή, ο Ηλίας Νταλούμης που έχει γράψει όλη την ιστορία και την πορεία των αεροπλάνων Hawker Hurricane στην Ελληνική Αεροπορία, αλλά και ο αεροπόρος Ηλίας Δ. Καρταλαμάκης, που ήταν μεταξύ των χειριστών που είχαν στελεχώσει στη Μέση Ανατολή την 335 και την 336 Μοίρα της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, η οποία επιχειρούσε μαζί με την Βρετανική Πολεμική Αεροπορία, την RAF, και τις συμμαχικές δυνάμεις από την Παλαιστίνη και το Κάιρο, να αποτινάξει το ζυγό από τις δυνάμεις του Άξονα, οι οποίες είχαν εισβάλει στη χώρας μας.
Οι επιδρομές των συμμαχικών αεροπλάνων κατά των δυνάμεων κατοχής στην Κρήτη ξεκίνησαν το 1941. Ξανάρχισαν το Νοέμβριο του 1943 και είχαν την κωδική ονομασία «Operation Sociable».
«Πιο γνωστή είναι αυτή η επιχείρηση που έγινε στις 14 Νοεμβρίου του 1943 στην Ιεράπετρα και έμεινε να αναφέρεται από τον αεροπόρο Ηλία Καρταλαμάκη ως η αποστολή που «και οι τέσσερις δεν επέστρεψαν». Ήταν μια επιχείρηση της 336 Μοίρας και χαρακτηριζόταν ως «Επιχείρηση Sociable».
Αρχηγός του σμήνους των 4 Hurricane ήταν ο Υποσμηναγός Ευάγγελος Καρύδης. Οι άλλοι πιλότοι ήταν Σμηνίας Δημήτρης Σαρσώνης, ο Υποσμηναγός Κωνσταντίνος Ψιλόλιγνος και ο Σμηνίας Γεώργιος Μαδεμλής. Ο Σαρσώνης και ο Ψιλόλιγνος σκοτώθηκαν. Ο Καρύδης και ο Μαδεμλής πιάστηκαν αιχμάλωτοι και εστάλησαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία.
Ο Σαρσώνης χτυπήθηκε πρώτος από τα αντιαρεπορικά πυρά και το αεροπλάνο του έπεσε πάνω σε μια αγροικία στην Επισκοπή όπου βρήκε τραγικό θάνατο και μια 14χρονη από το Ορεινό, η Εριφύλη Αντωνάκη, η οποία είχε πάει για επίσκεψη στη νιόπαντρη αδερφή της, όπως αναφέρει η δημοσιογράφος Αφροδίτη Κατσανεβάκη.
Ο Ψιλόλιγνος χτυπήθηκε και σκοτώθηκε στον αέρα, ενώ ο Μαδεμλής με πληγωμένο από τα αντιαεροπορικά βλήματα το αεροπλάνο του έφτασε μέχρι τη νήσο Χρυσή όπου έκανε αναγκαστική προσγείωση και βρέθηκε έρποντας μέσα στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Εκεί τον συνέλαβαν αιχμάλωτο οι Γερμανοί την επομένη ημέρα, έχοντας επιτάξει τη βάρκα ενός ψαρά από την Ιεράπετρα.
Ο αρχηγός του σμήνους υποσμηναγός Ευάγγελος Καρύδης χτυπημένος έκανε αναγκαστική προσγείωση στην παραλία μεταξύ Ιεράπετρας και Γρα Λυγιάς. Εκεί πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Γερμανούς πριν προλάβουν οι κάτοικοι της περιοχής να τον κρύψουν.
Αυτή ήταν και η μοναδική αποστολή αεροπλάνων της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας στην οποία καταρρίφτηκε όλο το σμήνος, με δυο νεκρούς και δυο αιχμαλώτους πολέμου.
Οι επιχειρήσεις αυτές αργότερα κατακρίθηκαν και χαρακτηρίστηκαν άχρηστες για την απελευθέρωση της Ελλάδας, καθώς είχαν πολλές απώλειες.
Πενήντα χρόνια μετά ο Πτέραρχος Σπύρος Διαμαντόπουλος μιλώντας σε εκδήλωση του ΠΑΣΥΒΑ, θα χαρακτηρίσει τις αποστολές αυτές «εντελώς άχρηστες που μόνο απώλειες προσφέρανε στην Ελληνική Αεροπορία». Και η γνώμη του έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, αφού και ο ίδιος όχι μόνο πήρε μέρος σε αρκετές από αυτές αλλά και καταρρίφθηκε στις 9.11.1943 ενώ πετούσε.
Η δημιουργία της 336 Μοίρας
Από τα αρχεία του Ηλία Νταλούμη προκύπτει ότι, η 336 Μοίρα συγκροτήθηκε στο Κάιρο στις 25/2/43.Απο τα επίσημα βιβλία της 336 Μοίρας, ο Ηλίας Νταλούμης, βρήκε ότι:
Η Μοίρα συγκροτήθηκε επισήμως υπό τη Διοίκηση του Σμηναγού Διαμαντόπουλου.
Ο Σμηναγός Κ. Παναγόπουλος ανέλαβε τη διοίκηση του Α' Σμήνους.
Ο Σμηναγός Ι. Κατσαρός ανέλαβε τη διοίκηση του Β' Σμήνους.
Χειριστές Α' Σμήνους
Υπσγος Καρταλαμάκης Η. (134)
Υπσγος Καρύδης Ε. (141)
Ανθσγος Τσότσος Γ. (172)
Ασμιας Παπαϊωάννου Γ. (502)
Ασμιας Μιχελόγκωνας Π. (225)
Ασμιας Αθανασάκης Ε. (201)
Ασμιας Ξανθάκος Γ. (218)
Ασμιας Φραγκιάς Α. (209)
Ασμιας Ζσχαράκης Χ. (236)
Ασμιας Μπράταος Α. (230)
Ασμιας Σκλήρης Μ. (605)
Εσμιας Γκίζας Δ. (609)
Χειριστές Β' Σμήνους
Υπσγος Βουτσινάς Δ. (167)
Υπαγος Διδασκάλου Π. (127)
Ανθσγος Ξύδης Ε. (616)
Ασμιας Σπυρίδωνος Δ. (503)
Ασμιας Χατζηλάκος Κ. (234)
Ασμιας Κόκκος Κ. (221)
Ασμιας Σκάντζικας Σ. (213)
Ασμιας Ψιλόλιγνος Κ. (226)
Ασμιας Σουφρίλας Δ. (750)
Εσμιας Νικολάπουλος Γ. (619)
Εσμιας Τζούβαλης Γ. (622)
Πηγή: neakriti.gr
