To 2024 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί
Το 2024 ήταν ένα έτος ορόσημο για την πρόοδο της επιστήμης!
Όμως, το ίδιο αυτό έτος ήταν το πρώτο που, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κλιματική Υπηρεσία Copernicus, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ξεπέρασαν το όριο του 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, αναδεικνύοντας την κρίσιμη φάση της κλιματικής αλλαγής.
Το 2024 σπάει το ρεκόρ που σημειώθηκε το 2023 κατά λίγο περισσότερο από 0,1°C κάτι που σημαίνει επίσης ότι τα τελευταία 10 χρόνια είναι πλέον τα 10 θερμότερα χρόνια που έχουν καταγραφεί στην ιστορία.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες, επικεφαλής του ΟΗΕ, χαρακτήρισε τα πρόσφατα αυτά ρεκόρ θερμοκρασίας ως «κλιματική κατάρρευση», δηλώνοντας πως «πρέπει να βγούμε από αυτόν τον δρόμο προς την καταστροφή και δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο» καλώντας όλες τις χώρες να μειώσουν τις εκπομπές αερίων που θερμαίνουν τον πλανήτη το 2025.
Το 2024, ο κόσμος είδε θερμοκρασίες ρεκόρ στη δυτική Αφρική, παρατεταμένη ξηρασία σε μέρη της Νότιας Αμερικής, έντονες βροχοπτώσεις στην κεντρική Ευρώπη και ορισμένες ιδιαίτερα ισχυρές τροπικές καταιγίδες που πλήττουν τη Βόρεια Αμερική και τη Νότια Ασία. Τις τελευταίες μέρες ο κόσμος παρακολουθεί με δέος και αγωνία τις πυρκαγιές στο Λος Αντζελες της Καλιφόρνιας.
Δεν ήταν μόνο οι θερμοκρασίες του αέρα που έθεσαν νέα σημάδια το 2024. Η θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας του κόσμου έφτασε επίσης σε νέο ημερήσιο υψηλό, κάτι που επηρεάζει δραματικά το θαλάσσιο οικοσύστημα και την ένταση των καιρικών φαινομένων. Παράλληλα, η συνολική ποσότητα υγρασίας στην ατμόσφαιρα έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ, ενισχύοντας περαιτέρω ακραία καιρικά φαινόμενα.
Συνθήκες οι οποίες εντάθηκαν πέρυσι λόγω του φυσικού φαινομένου Ελ Νίνιο, το οποίο αυξάνει τις παγκόσμιες θερμοκρασίες και ενισχύει με τη σειρά του τα ακραία καιρικά γεγονότα, κσι έρχεται να υπογραμμίσει τελικά ακόμα περισσότερο την ανάγκη για μείωση των ανθρωπογενών παραγόντων που επηρεάζουν το κλίμα.
Η Σημασία του Ορίου των 1,5°C
Το όριο των 1,5°C είναι ένας κρίσιμος δείκτης, που θεσπίστηκε από τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015, με στόχο την αποτροπή των πιο σοβαρών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Η θέσπισή του βασίστηκε σε πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες που έδειχναν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από αυτό το επίπεδο θα προκαλούσε μη αναστρέψιμες αλλαγές στο κλιματικό σύστημα, όπως η τήξη των πάγων στην Αρκτική, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η ενίσχυση ακραίων καιρικών φαινομένων. Παράλληλα, κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες, όπως οι επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή, οι μεταναστεύσεις λόγω κλιματικών συνθηκών και η υποβάθμιση της βιοποικιλότητας, κατέδειξαν την ανάγκη για άμεση δράση. Η υπέρβαση αυτού του ορίου, ακόμη και προσωρινά, σηματοδοτεί την επείγουσα ανάγκη για εντατικότερες παγκόσμιες προσπάθειες στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η αύξηση της θερμοκρασίας οφείλεται σε διαχρονικούς παράγοντες που περιλαμβάνουν:
- Βιομηχανική Επανάσταση και Καύση Ορυκτών Καυσίμων: Από τον 18ο αιώνα, η καύση ορυκτών καυσίμων όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο έχει αυξήσει σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου.
- Αποψίλωση Δασών: Η μαζική αποψίλωση δασών, κυρίως για γεωργικούς σκοπούς και οικιστική ανάπτυξη, μειώνει την ικανότητα του πλανήτη να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα, επιδεινώνοντας την υπερθέρμανση.
- Αστικοποίηση και Βιομηχανοποίηση: Η ραγδαία ανάπτυξη πόλεων και η αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση επιδείνωσαν την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις εκπομπές θερμοκηπιακών αερίων.
- Αύξηση Πληθυσμού: Η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού οδήγησε σε μεγαλύτερη ζήτηση για ενέργεια, τροφή και πρώτες ύλες, επιβαρύνοντας το περιβάλλον.
- Συνήθειες Κατανάλωσης και Ενεργειακή Εξάρτηση: Η εξάρτηση από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η υπερκατανάλωση και οι μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές έχουν συνεισφέρει στη συνεχή αύξηση των εκπομπών.
Επιπτώσεις για το Μέλλον
Η υπέρβαση του ορίου του 1,5°C για ένα έτος λειτουργεί ως μια έντονη προειδοποίηση. Χωρίς σημαντική μείωση στις εκπομπές αερίων, ο κόσμος βαδίζει προς συχνότερες και μακροχρόνιες υπερβάσεις, με ακόμη πιο σοβαρές κλιματικές συνέπειες. Αυτές περιλαμβάνουν την τήξη των πολικών πάγων και την επακόλουθη άνοδο της στάθμης της θάλασσας, που θα επηρεάσει παράκτιες περιοχές και νησιωτικά κράτη. Επιπλέον, η αύξηση της θερμοκρασίας συνδέεται άμεσα με την ενίσχυση της συχνότητας ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καύσωνες, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες, τα οποία προκαλούν σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, όπως καταστροφή καλλιεργειών και υποδομών, μείωση της πρόσβασης σε πόσιμο νερό και αύξηση του φαινομένου της κλιματικής μετανάστευσης.
Αυτή η εξέλιξη υπογραμμίζει την ανάγκη για άμεση και συνεχή δράση για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Η παγκόσμια συνεργασία και η δέσμευση στη μείωση των εκπομπών είναι απαραίτητες για την αποφυγή περαιτέρω αύξησης της θερμοκρασίας και για την προστασία του πλανήτη για τις επόμενες γενιές. Κάθε βήμα προς μια πιο βιώσιμη καθημερινότητα, είτε είναι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είτε η μείωση της σπατάλης, μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός πιο ασφαλούς και ανθεκτικού μέλλοντος για όλους μας. Ας γίνουμε όλοι μέρος της λύσης.
Βαγγέλης Φραγκιαδάκης,
Διδάκτωρ Μαθηματικών
