Από τον Κωστή Δερμιτζάκη, πρώην βουλευτή Λασιθίου
Αποχαιρετούμε σήμερα, για το αιώνιο ταξίδι, τον αγαπημένο σύντροφο και φίλο, ένα σπουδαίο και σημαντικό άνθρωπο, τον Γιάννη Γαϊτανάκη.
Τον αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και της Αριστεράς, που πάλεψε σε όλη του τη ζωή για μια κοινωνία δικαιότερη, είτε με τα γραφτά του, είτε με τη συμμετοχή του στα κοινά, στο Αγροτικό Κίνημα, στο Δήμο Ιεράπετρας και στην Πολιτική ενταγμένος στην Αριστερά.
Παιδί πολυμελούς φτωχής οικογένειας βιοπαλαιστών, που μετοίκησαν από τον Άγιο Ιωάννη στην Ιεράπετρα, για μια καλύτερη προοπτική, εργάστηκαν πολύ σκληρά σε βαριές αγροτικές εργασίες (άνοιγμα πηγαδιών κ.λπ.), για να μπορέσουν να επιβιώσουν και να στεριώσουν.
Ο μικρός Γιάννης είχε μια έφεση και μια τεράστια αγάπη για τα γράμματα,. Ευτύχησε να έχει δασκάλα τη φωτισμένη Ιέρεια της Παιδείας, την Μαρία Λιουδάκη, που τον μπόλιασε με το πάθος για τη γνώση και τη μόρφωση, καταφέρνοντας μέσα από αντιξοότητες να τελειώσει το νυχτερινό Γυμνάσιο.
Συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση μέσα από την ΕΠΟΝ και δημοσίευε στον παράνομο Τύπο της Κατοχής. Αργότερα έγραφε ανελλιπώς στον τοπικό Τύπο χρονογραφήματα, διηγήματα, έμμετρα, μαντινάδες, πολιτικά άρθρα και έντεκα χρόνια ήταν υπεύθυνος εκδότης της εφημερίδας ΔΙΕΞΟΔΟΣ.
Ήταν βασικό μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Γεραπετίτικη Απόπειρα». Με την παρακίνηση των φίλων του και προσωπικά και με τη δική μου προτροπή και πίεση, θα έλεγα, εξέδωσε σε μεγάλη ηλικία τρία καταπληκτικά βιβλία, (Κι εγώ να σας διηγούμαι, Το Συναξάρι α’ και το Συναξάρι β’).
Στο πραξικόπημα των συνταγματαρχών συνελήφθη μαζί με άλλους Αριστερούς και εξορίστηκε στη Γυάρο, ενώ μόλις είχε γεννηθεί και ήταν μωρό ο γιός του ο Χάρης.
Θέλω να σταθώ λίγο στην τεράστια προσφορά του Γαϊτανάκη στα Ελληνικά Γράμματα και θέλω να ελπίζω ότι και στο μέλλον θα αξιολογηθεί και θα μελετηθεί, γιατί το έργο του κρύβει θησαυρούς ανεκτίμητους και από γλωσσολογικής σκοπιάς, αλλά και λαογραφίας.
Ιδίως για την περιοχή μας και την Ανατολική Κρήτη, γενικότερα. Οι γνώσεις του πάνω στο γλωσσικό ιδίωμα, η ικανότητά του στην ετοιμολογία των λέξεων, των ιδιωματισμών, των τοπωνυμίων δε βρίσκει προηγούμενο. Θυμάμαι με πόσο σεβασμό ο συμπατριώτης μας, σπουδαίος γλωσσολόγος καθηγητής, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης αναφερόταν στον Γαϊτανάκη. Είχε, επίσης, συνδεθεί στενά και τον εκτιμούσε πολύ ο Κωστής Φραγκούλης με το ψευδώνυμο Ανταίος.
Βραβεύτηκε με το βραβείο Ιπεκtσί και είχε πολλές διακρίσεις σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.
Για να αντιληφθεί κάποιος την τεράστια ευρυμάθεια και την ευχέρεια του Γαϊτανάκη στο γραπτό λόγο πρέπει να σκύψει πάνω στα γραπτά του. Στην πρώτη συλλογή των εξαιρετικών διηγημάτων του υπάρχει και ένα με τίτλο «Απληστίας Επίχειρα», γραμμένο στην απλή καθαρεύουσα, τη γλώσσα του Παπαδιαμάντη. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που ο συγγραφέας κατορθώνει να παρουσιάσει το έργο του και ο πλούτος των λέξεων που χρησιμοποιεί, αγγίζοντας την τελειότητα.
Η δική μας γνωριμία ξεκινά από τότε που σαν φοιτητής διάβασα στην εφημερίδα «Ανατολική Κρήτη» ένα αφήγημά του για το μετόχι στο Σελιμά, που πήγε με τον πατέρα του να κλαδέψουν το αμπέλι τους.
Εντυπωσιάστηκα από τον πλούτο των λέξεων, το δυναμισμό, τη γλαφυρότητα του λόγου του και επεδίωξα να γνωριστούμε, μόλις εγκαταστάθηκα στην Ιεράπετρα. Από τότε γίναμε αχώριστοι, δεθήκαμε με δυνατή φιλία. Μας έδεναν πολλά κοινά ενδιαφέροντα. Είχα τη μεγάλη τύχη στις σχεδόν καθημερινές συναντήσεις μας να τον ακούω και να ρουφώ σα σφουγγάρι αυτά που μας έλεγε. Ήταν μια τεράστια ζωντανή εγκυκλοπαίδεια, μια αστείρευτη πηγή γνώσης.
Άνθρωπος ευθύς, ντόμπρος, μυαλό κοφτερό, ετοιμόλογος, έλεγε τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη, χωρίς να ωραιοποιεί καταστάσεις.
Υπηρετούσε το δίκιο, την αλήθεια με πάθος, πολλές φορές με κόστος προσωπικό.
Ο Γαϊτανάκης είχε μεγάλη αγάπη και ευαισθησία για την Οικολογία.
Θεωρούσε μείζον πρόβλημα την οικολογική καταστροφή.
Αρθρογραφούσε συχνά για οικολογικά θέματα και παρόλη την προχωρημένη ηλικία του ήταν πάντα πρώτος με το σκαπέτι του ν’ ανοίγει λάκκους να φυτεύει δενδράκια στις αναδασώσεις που κάναμε.
Ένα αγωνιστής απ’ τους τελευταίους των Μοϊκανών, από μια προδομένη γενιά που δυστυχώς ο Γαϊτανάκης είναι ίσως ο τελευταίος.
Το φαινόμενο Γαϊτανάκη, η προσφορά του, δεν πρέπει και δε θα περάσει απαρατήρητο. Είμαι σίγουρος και θα συμβάλω κι εγώ και άλλοι φίλοι του, ώστε το έργο του να γίνει ευρύτερα γνωστό και να μελετηθεί από τους νεότερους.
Στα παιδιά του η κληρονομιά που αφήνει είναι τεράστια. Ηθικό ανάστημα, σεμνότητα, έντιμη στάση ζωής, αγωνιστικότητα, προσφορά στη Λογοτεχνία, στη λαογραφία, στα γράμματα. Δεν πρέπει να χαθεί τίποτα από τα κείμενά του. Πρόκειται για θησαυρό ανεκτίμητο.
Φίλε Γιάννη, σ’ αποχαιρετούμε οι συναγωνιστές, οι φίλοι, οι συντοπίτες σου, με ένα μεγάλο Ευχαριστώ γι’ αυτά που πρόσφερες και για το έργο που αφήνεις.
Θα ζεις πάντα στην καρδιά και στη μνήμη μας.
Καλό κατευόδιο, σύντροφε!
