Αγρότισσες με συνείδηση, κάνουν την διαφορά στο «Γη&Ύδωρ»

Είναι όμορφο να αγαπάς τις επιστήμες της γης. Να θεωρητικολογείς για τα οφέλη και την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και αναβίωσης του πρωτογενούς τομέα. Ακόμα πιο ωραίο όμως είναι όταν, εκτός από τη θεωρητική γνώση, κάνεις με το παράδειγμα σου, πράξη τα όσα λές. Ένας λόγος παραπάνω, όταν είσαι γυναίκα που αποφάσισε να κάνει το όνειρο της πραγματικότητα σε έναν ανδροκρατούμενο μέχρι πρότινος χώρο.

 

Στο Γη&Ύδωρ το Σάββατο 20/10, με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα της Αγρότισσας την Δευτέρα 15 Οκτωβρίου, αποφασίσαμε να αφιερώσουμε την εκπομπή σε έργα γυναικών. Φιλοξενήσαμε δύο γυναίκες που πρώτα δηλώνουν αγρότισσες και μετά όλα τα άλλα, παρά το ότι τις συνοδεύουν πολύτιμες περγαμηνές και εμπειρίες. Μαζί μας ήταν η Μιράντα Βάρδα, χημικός περιβαλλοντολόγος με δράση στην Ιεράπετρα και η Ιωάννα Διαλυνά, γεωπόνος και βιοκαλλιεργητής στο Οροπέδιο Λασιθίου. 

 

Εξελίξεις στην καινοτομία, μια παγκόσμια συζήτηση 


 

Η Μιράντα, εργάζεται τα τελευταία πέντε χρόνια στην υδροπονία ακριβείας, συνεργαζόμενη με τοπικό παραγωγό κηπευτικών. Η ειδικότητα της, της επιτρέπει να βλέπει την καλλιέργεια με τη ματιά του επιστημονικού παρατηρητή και να συμπληρώνει την εμπειρική γνώση του παραγωγού με καίριες παρατηρήσεις για την βελτίωση της ποιότητας και τη μεγιστοποίηση της παραγωγής, σε περιβάλλον υδροπονικής καλλιέργειας στο θερμοκήπιο. 
 

Πρόσφατα εκπροσώπησε τη χώρα μας ως μέλος της Ελληνικής V.I.P. αποστολής που διοργάνωσε η Γαλλική πρεσβεία, για να ταξιδέψει στο Παρίσι, στην έκθεση καινοτομίας BPI Inno Génération (B.I.G.) για το 2018. Ήταν μια τεράστια συνάντηση 52 χωρών με 43.000 συμμετέχοντες, όπου συζητήθηκαν θέματα παγκόσμιας σημασίας για την οικονομία, την ενέργεια, την τεχνολογία, την πολιτική, την υγεία. 
 

Μας μίλησε για την πλούσια εμπειρία της διοργάνωσης, την εξαιρετική επιμέλεια της Γαλλικής πρεσβείας, την ενέργεια που τη γέμισε η επαφή με παγκόσμια ανατρεπτικές και πρωτοπόρες ιδέες και τη συνάντηση με άτομα από κάθε χώρο όπως τον τεχνολογικό, παραγωγικό και οικονομικό τομέα. Η χώρα μας εκπροσωπήθηκε επάξια από μάχιμους και δημιουργικούς ανθρώπους ανοιχτούς στην ανταλλαγή ιδεών, τη δικτύωση και τις συνεργασίες μεταξύ τους και με ξένους εκπροσώπους, προωθώντας αυτήν ακριβώς την δυναμικότητα στη συνεργασια ανάμεσα στην Ελλάδα και άλλες χώρες. 
 

Η Μιράντα διακρίθηκε στον περσινό διαγωνισμό πρωτοποριακής ιδέας που διοργάνωσε το Ελληνο - Γαλλικό δίκτυο Mazinnov (από το μαζί και το innovation που σημαίνει καινοτομία) που δημιουργήθηκε για να γίνει η καινοτομία, ο πρωτοποριακός  στόχος ανάπτυξης και των δύο χωρών μέσα από συνεργασίες. Η πρόταση της Μιράντα, κατορθωσε να αφήσει πίσω της πολλές άλλες προτάσεις, καθώς απο 60 συμμετοχές, η δική της προκρίθηκε στην τελική 20αδα. 
 

Νέα οπτική στην καλλιέργεια

 

Η καινοτόμα ιδέα που την οδήγησε στη διάκριση αφορά ένα νέο πρωτόκολλο καλλιέργειας που βασίζεται σε παρατήρηση, εντατική παρακολούθηση και υποστήριξη των μηχανισμών ανάπτυξης του φυτού αλλά και των μηχανισμών αλληλεπίδρασης καλλιέργειας και παραγωγού με ανάπτυξη βάσης δεδομένων και συνεργασία με άλλους τομείς. Συγκεκριμένα, με την καίρια επέμβαση του καλλιεργητή που βασίζεται σε επιστημονική παρατήρηση και ανάλυση, οι μηχανισμοί αυτοι ενισχύονται και τα παραγωγικά αποτελέσματα πολλαπλασιάζονται φυσικά, με την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση. Η ίδια μας λέει ότι έχει φτάσει στο σημείο να προβλέπει σε ποια κατάσταση θα βρισκεται το φυτό (σε απορρόφηση ή ωρίμανση π.χ.)  τις επόμενες μέρες. Για να μπορεί ωστόσο να μιλά για ένα μοντέλο, βρίσκεται στο στάδιο συνεργασιών με ειδικούς άλλων κλάδων, με κρίσιμη τη συνάντηση στο Παρίσι που έφερε πολύτιμη δικτύωση και κοινούς στόχους με άλλη Ελληνική επιχειρηματική ομάδα. 


 

Μας λέει ότι το βασικό πλεονέκτημα της υδροπονίας ακριβείας, εφαρμογή της οποίας ουσιαστικά αποτελεί και η δουλειά της, είναι η εξοικονόμηση των φυσικών πόρων και η ελαχιστοποίηση των απωλειών στην καλλιέργεια. Η αποστράγγιση των εδαφών από οργανική ουσία και μικροοργανισμούς, λέει, μας στρέφει προς την κατεύθυνση της υδροπονίας που μάλιστα με την τελευταία τάση της διαχείρισης των απορροών σε κλειστό υδροπονικό σύστημα, δίνει την δυνατότητα διατήρησης περισσότερων από μία καλλιεργειών, με την ανακύκλωση των παραγώγων της βασικής καλλιέργειας, ώστε τίποτα, να μην πάει χαμένο και να μην επιβαρύνει το περιβάλλον. Ένα πρόγραμμα αναβάθμισης των εδαφών ωστόσο, όπως παρατηρεί, κρίνεται ζωτικό και είναι ευθύνη περισσότερων φορέων. 



 

Η στενή και διαρκής παρακολούθηση της καλλιέργειας, οδήγησε τη Μιράντα στο συμπέρασμα, ότι το Ολλανδικό καλλιεργητικό πρότυπο, δεν ταιριάζει στα δεδομένα της περιοχής μας που χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία και τεράστιες κλιματολογικές, εδαφολογικές και γεωμορφολογικές διαφορές ακόμα και από χωράφι σε χωράφι. Για τους λόγους αυτους θεωρεί την ατομική παρατήρηση και τη διατήρηση βάσης δεδομένων της καλλιέργειας από κάθε παραγωγό, επιτακτική για την εξεύρεση λύσεων. Ο εξοπλισμός και η συνεργασία με ειδικό σε αυτο το σημείο είναι απαραίτητη. 


 

Μέσω παρατηρήσεων και συνεννόησης με τον παραγωγό, αποφάσισαν να επενδύσουν στην διαμόρφωση μιας μικρής ιδιωτικής μονάδας εδαφολογικών αναλύσεων, η οποία τους επιτρέπει να κάνουν αναλύσεις συχνά και να λαμβάνουν άμεσα αποτελέσματα, η ερμηνεία των οποίων από τη Μιράντα τους βοηθά να παρέμβουν έγκαιρα στην καλλιέργεια σε επίπεδο ωρών, με τις απαραίτητες ενέργειες και προσαρμογές στην πράξη από τον παραγωγό. 

 

Αποτέλεσμα των προσπαθειών τους όπως βλέπει, είναι, εκτός από την ανταλλαγή γνώσεων με τον παραγωγό και την αμοιβαία προσωπική εξέλιξη, ένα εξαιρετικής ποιότητας προϊόν ντομάτας, που μπορεί να αντέξει ακόμα και 20 μέρες μετά την αφαίρεση της από το φυτό, σε αντίθεση με την 1 εβδομάδα των συμβατικών καλλιεργειών. Με αυτόν τον τρόπο ο  παραγωγός έχει τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί καλύτερα την τιμή του προϊόντος του, να διεκδικήσει καλύτερες αγορές και να ελέγξει περισσότερο την προώθηση, χωρίς την ασφυκτική πίεση του χρόνου. Τονίζει βέβαια ότι το αποτέλεσμα αυτό προέρχεται από την υπεύθυνη καλλιέργεια, με σεβασμό στην ισορροπία και το χρόνο ανάπτυξης του φυτού χωρίς τεχνητή συντόμευση ή επιμήκυνση της ωρίμανσης. 


 

Οι διαπιστώσεις της αυτές, οι τεχνικές που χρησιμοποιεί, όπως και το ποιοτικό προϊόν της καλλιέργειας της, τράβηξαν το ενδιαφέρον Βέλγων ερευνητών και γευσιγνωστών που επιθυμούν να συνεργαστούν μαζί της και με τον παραγωγό, για την εξαγωγή περαιτέρω συμπερασμάτων και διενέργεια επιστημονικών παρατηρήσεων, δημιουργώντας έναν επιπλέον δίαυλο επικοινωνίας και διεπιστημονικής συνεργασίας στην πόλη μας. Η κίνηση αυτή, η Μιράντα πιστεύει μπορεί να δώσει έναυσμα για την εκκίνηση του επιστημονικού και γαστρονομικού τουρισμού στην περιοχή.

 

Μια χημικός και ένας αγρότης συνεργάζονται

 

Η σχέση της με τον παραγωγό υπήρξε πολλές φορές εκρηκτική. Η διαφορετική ματιά που έβλεπαν τα πραγματα, εκείνη σε μικροσκοπικό επίπεδο και εκείνος σε μακροσκοπικό, τους έκαναν συχνά να μην κατανοούν ο ένας τις αποφάσεις του άλλου. Ωστόσο όπως μας είπε, με υπομονή, επιχειρηματολογία, ανταλλαγή οπτικών και αποτελέσματα, ήρθε η εμπιστοσύνη και η σύμπλευση μεταξύ τους, την οποία τελειοποιούν κάθε μέρα αναζητώντας ένα κοινό έδαφος επικοινωνίας. Αποφασιστικός παράγοντας για να ξεκινήσει η συνεργασία άλλωστε ήταν ο προβληματισμός του ίδιου του παραγωγού που πήρε την πρωτοβουλία να αναζητήσει καλύτερες λύσεις για την καλλιέργειά του. Συμβουλεύει τους παραγωγούς αλλά και τους επιστήμονες να σκέφτονται σφαιρικά για την εξεύρεση λύσεων, σε μεγάλη και σε μικρή κλίμακα.

 

Ως γυναίκα αντιμετώπισε τεράστιες προκλήσεις και εμπόδια, σε ένα συντηρητικό και ανδροκρατούμενο χώρο. Όπως όμως η ίδια λέει, συμβουλεύοντας και τις υπόλοιπες γυναίκες που θέλουν να ασχοληθούν με τη γεωργία, πρέπει να πράττεις με συνείδηση, αποφασιστικότητα και εφευρετικότητα. Να αγαπάς αυτό που κάνεις και τον εαυτό σου, να κυνηγάς την επιμόρφωση, και την ενημέρωση στη δουλειά σου, και να αναλαμβάνεις πρωτοβουλία με εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, όχι απλώς ώς εκτελεστικό όργανο αποφάσεων άλλων, αλλά ως καθοδηγητής σε λύσεις, όταν ξέρεις ότι πρέπει να το κάνεις.

 

Ονειρεύεται για το μέλλον να συνεχίσει αυτό που κάνει και να μπορέσει να το συνδυάσει με την άλλη μεγάλη της αγάπη, τη γαστρονομία, αντιμετωπιζοντας το αγροτικό προϊόν ολιστικα, εκτιμώντας όχι μόνο τους μηχανισμούς της γής αλλά και του ποικίλους τρόπους που μπορεί ο τελικός καταναλωτής να απολαύσει τους καρπούς της. Θα ήθελε να δει περισσότερους συνειδητοποιημένους καλλιεργητες, ανοιχτούς στη δικτύωση, την ανταλλαγή απόψεων και τις νέες ευκαιρίες διατομεακής συνεργασίας. 


Ακολουθεί συνέντευξη κας Βάρδα:



 

Το κορίτσι που τόλμησε, κόντρα σε όλα


 

Στη συνέχεια του Γη&Ύδωρ, ταξιδέψαμε νοερά στο φιλόξενο και πανέμορφο Οροπέδιο Λασιθιου, όπου η Ιωάννα Διαλυνά, βιοκαλλιεργητής και γεωπόνος, μας μίλησε για την δική της αγροτική ιστορία. Από παιδί ζυμωμένη στην αγροτική ζωή μαζί με τους γονείς της, αποφάσισε, κόντρα στις προσδοκίες της οικογένειας της που επιθυμούσε γι αυτήν μια πιο άνετη ζωή,  ότι ήθελε  να ασχοληθεί και εκείνη με τη γη. Στα 20 της χρονια, φοιτήτρια ούσα ακόμα στην Φυτική Παραγωγή (με μετεκπαίδευση στις οικολογικές καλλιέργειες), ζήτησε από τον πατέρα της να επενδύσει σε ένα κομμάτι γής για να κάνει την δική της “τρέλα” πράξη, και να καλλιεργήσει βιολογική πατάτα. 

 

Στο Οροπέδιο Λασιθίου, γνωστή περιοχή για την ένταση και την ποιότητα παραγωγής πατάτας, υπήρχαν δύο πρωτάκουστα στοιχεία σε αυτή την απόφαση, πρώτον, προέρχονταν από ένα κορίτσι και δεύτερον, ήταν μια ιδέα που δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ άλλοτε στην περιοχή. Η Ιωάννα πρωτοπόρησε σε πολλά επίπεδα. Η ίδια η οικογένεια της, την αντιμετώπισε με σκεπτικισμό, αλλά φαίνεται πως η αποφασιστικότητα της ήταν πιο ισχυρή απο τις αμφισβητήσεις και με πολύ και αφοσιωμένη εργασία, κατόρθωσε να αποδείξει, ότι οι μέθοδοι της θα οδηγούσαν σε βιώσιμη καλλιέργεια με προϊόντα που διοχέτευε χωρίς δυσκολία στην αγορά, όπου η ζήτηση ήταν πολλαπλάσια από την παραγωγή της. 

 

Σήμερα μπορεί η αγορά να έχει συρρικνωθεί λόγω των οικονομικών συνθηκών, αλλά η Ιωάννα μας λέει ότι οι ανθρωποι που αγοράζουν βιολογικά τρόφιμα, συνεχίσουν να αγοράζουν και οι ανθρωποι που αντιλαμβάνονται την αξία της καθαρής και ασφαλούς τροφής θα συνεχίσουν να επενδύουν σε αυτή, ακόμα και αν δεν έχουν μεγάλη οικονομική άνεση, γιατί το βιολογικό τρόφιμο δεν αποτελεί πιά μια επιλογή που συνδέεται απλώς με ένα lifestyle ευρωστίας, αλλά είναι επίγνωση. 


 

Εκτός από το να προάγει την υγεία και την ασφάλεια του καταναλωτή και του ίδιου του παραγωγού, το βιολογικό τρόφιμο λόγω της συνήθους κυκλοφορίας του με αρχές τυποποίησης (συσκευασία, ετικέτα κλπ), δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης του προορισμού του, όπως πολλές φορές μπορεί να συμβεί με το χύμα, μας λέει. Η ενημέρωση του καταναλωτή για την εποχικότητα και την προέλευση των προϊόντων που αγοράζει, είναι ένας επιπλέον τρόπος να είναι σίγουρος για την ποιότητα τους. Όταν το συνοδεύει αγάπη και αίσθηση ευθύνης από τον παραγωγό, καταλήγει, το βιολογικό προϊόν είναι απόλυτα ασφαλές για τον τελικό καταναλωτή και την οικογένεια του.

 

Για την Ιωάννα, η βιολογική καλλιέργεια και η τροφή είναι ζωή και συγκεκριμένα, άρρηκτα δεμένη με τη ζωή της που προγραμματίζεται γύρω από τις αλλαγές των εποχών και του καιρού. “Το ιδανικό για μένα θα ήταν όλος ο κόσμος να βιοκαλλιεργούσε” μας λέει. Αναγνωρίζει ότι όποιος ασχολείται με την βιολογική καλλιέργεια έχει μια γενικότερη ευαισθησία. Υπάρχουν άνθρωποι και πρωτοβουλίες για τη διάσωση των ντόπιων ποικιλιών που μάλιστα γίνονται ένθερμα δεκτές από την αγορά εσωτερικού, με την Κρήτη να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής, καθώς η ευπαθής τους φύση όπως και των βιολογικών προϊόντων, δεν επιτρέπει την εξαγωγή τους. Χρειάζεται όμως το νομοθετικό πλαίσιο που θα επικυρώσει την προσπάθεια αυτή, το οποίο λείπει. Ο τόπος μας είναι γεννημένος για να τρέφει, μας λέει, είτε λόγω κλίματος είτε λόγω εδάφους και η εξαιρετική ποιότητα των προϊόντων στο Οροπέδιο είναι ο αποφασιστικός παραγοντας που διατηρεί ζωντανή την αγροτική οικονομία στην περιοχή. 

 

Τα “bioanna” και το μέλλον


 

Τα προϊόντα της κυκλοφορούν στην τοπική αγορά και σε αλυσίδες καταστημάτων, με την επωνυμία “bioanna” με ένα ευφάνταστο συνδυασμό του bio και του Ιωάννα. Η γκάμα των προϊόντων που καλλιεργεί, εκτείνεται πλέον εκτός από πατάτα και σε άλλα κηπευτικά, σιτηρά, όσπρια και αρωματικά φυτά. Επέκταση που την είδε όχι μόνο ως επιθυμία της αγοράς αλλά και ως προσωπικό στοίχημα, το οποίο κέρδισε καθώς η φύση της ανταποδίδει την αφοσίωση της. 

 

Οι νέοι καλλιεργητές προτρέπει να στραφούν στη γη από αγάπη και όχι με κίνητρό μόνο το κέρδος. Πρέπει να αγαπούν αυτό που κάνουν και να επιμορφώνονται με δική τους πρωτοβουλία, εκμεταλλευόμενοι παράλληλα και τις δομές που έχει δημιουργήσει ή που πρέπει να δημιουργήσει και το κράτος. Η σχέση τους με τον γεωπόνο, θα πρέπει να είναι μια σχέση ουσίας και ανταλλαγής γνώσεων και όχι απλά εμπορική. Η παρατήρηση και η ανταπόκριση στις ανάγκες της καλλιέργειας με δουλειά και όρεξη, είναι ο πρώτος δάσκαλος. 

 

Οι συντοπίτες της, τους οποίους σέβεται πολύ για όσα έχουν μέχρι σήμερα με τον κόπο τους πετύχει, είναι σκεπτικοί όσον αφορά τις μεθόδους της, κυρίως λόγω του ρίσκου που ενεχει η απόφαση να ενταχθούν και οι ίδιοι σε αυτή την αγορά και τύπο προϊόντων. Την έχουν  ωστόσο αποδεχθεί και συνυπάρχουν πλέον αρμονικά, με αλληλοσεβασμό.

 

Αποδίδει στην ενημέρωση, την τύχη και την πολύ δουλειά, στην επιτυχή διαχείριση της γής και παρά το ότι συνάντησε δυσκολίες χαίρεται για την βοήθεια της οικογένειας της που της επέτρεψε να πάει ένα βήμα παραπέρα την ήδη υπάρχουσα επιχείρηση. Συμβουλευει ιδιαίτερα τις γυναίκες, να αγαπούν αυτό που κάνουν και να ασχοληθούν σε βάθος με πεισμα, υπομονη και χωρίς να επηρεάζονται από όσα οι γύρω τους λένε, αλλά να ακούν το ένστικτο και τις γνώσεις τους δίνοντας έναν αγώνα τη φορά. 

 

 Στην ερώτηση αν θα στήριξε το γιό της σε περίπτωση που έχει μια τρελή ιδέα στο μέλλον και της ζητήσει να επενδύσει σε αυτή, η Ιωάννα χωρίς δισταγμό απαντάει ναι. Άλλωστε, είναι ο πιο καινούργιος απο μια ολόκληρη γενιά ανδρών που επηρέασε ως γυναίκα, ξεκινώντας από τον πατέρα της που τώρα είναι ο ανεκτίμητος συνεργάτης της και έπειτα τον σύζυγο της, που απο συμβατικός καλλιεργητής έγινε βιοκαλλιεργητής και στηρίζει το έργο της, βοηθώντας την στη διάθεση των προϊόντων που παράγουν. 

 

Κοιτώντας το μέλλον, η Ιωάννα είναι και πάλι μπροστά, καθώς οραματίζεται τη συμπλευση του αγροτικού με τον τουριστικό τομέα και την συνέχιση ανάπτυξης της πρωτογενούς παραγωγής. Ήδη εργάζεται ώστε το αγρόκτημα της να είναι πολυλειτουργικό και επισκέψιμο από ανθρώπους που θέλουν να εργαστούν μαζί της και να απολαύσουν τις ομορφιές του τόπου μας, ανακτώντας την επαφή τους με τη φύση και την τροφή στην πιο αγνή της μορφή.

 

 Το Οροπέδιο δίνει μια μοναδική ευκαιρία στην κατεύθυνση αυτή, λέει, γιατί οι πολλοί ξένοι που μένουν στους ξενώνες που υπάρχουν στην περιοχή το επιλέγουν επειδή ακριβώς τους προσφέρει αυτή την ευκαιρία επαφής με ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον και γιατί επιθυμούν αυτή ακριβώς την εμπειρία και τη γνωριμία με τον τρόπο ζωής των ντόπιων. Προσκαλεί ευγενικά και όλους εμάς που θέλουμε να γνωρίσουμε το Οροπέδιο και τη δουλειά της, να την επισκεφθούμε.


Ακολουθεί συνέντευξη κας Διαλυνά:



 

Οι δυο αυτές γυναίκες, μας γέμισαν θαυμασμό, για τους ρόλους που συνδυάζουν με επιτυχία. Επιστήμονες, αγρότισσες και μητέρες που πέρα από την αυτοπραγματωση τους, ονειρεύονται έναν καλύτερο κόσμο για τα παιδιά τους και τον τόπο τους.

 

Ξέρουν μάλιστα ότι ο καλύτερος δρόμος για αυτό, είναι η δράση με συνείδηση, η αυτοπεποίθηση, η συνεργασία και πάνω απ’ όλα, η αγάπη. 

 

Εμείς, και πάλι μαζί στο Γη&Ύδωρ το Σάββατο 27/10, στις 10 το πρωί στον Ηχώ 99.8 fm με ακόμα περισσότερες ιδέες, νέα επιχειρηματικότητας και καινοτομίας και φωνές που αξιζει να ακούγονται, γιατί αλλάζουν τη σκέψη, τον τόπο και τον κόσμο μας. 

 

Έρρικα Χριστοδούλου

Ραδιοφωνική Επομπή 

“Γη&Ύδωρ”