Τα αποτελέσματα των πειραμάτων σε Ιεράπετρα και Τυμπάκι
Ο κ. Εμμ. Ροδιτάκης, εντομολόγος και πρόεδρος του Τμήματος Γεωπονίας του ΕΛΜΕΠΑ μίλησε στην εκπομπή "Ιεραπετρίτικη Γη" για την έννοια της σωστής διαχείρισης της καλλιέργειας ώστε να κρατηθεί σε χαμηλά επίπεδα ο πληθυσμός της tυta absoluta στην ντομάτα μιας και η περίοδος που διανύουμε, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, είναι η ευνοϊκότερη για την ύπαρξη εξάρσεων.
Καλή διαχείριση σημαίνει, ότι από την αρχή της καλλιέργειας, ο παραγωγός πρέπει να κρατήσει χαμηλά τα επίπεδα των πληθυσμών. Το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο διαχειρίζεται δύο σταθμούς όπου γίνονται εφαρμογές κατευθυνόμενης ολοκληρωμένης διαχείρισης, έναν στην Ιεράπετρα και έναν στο Τυμπάκι. Η διαπίστωση που έκαναν μετά από πειράματα σε αυτούς τους σταθμούς ήταν ότι η περίοδος του χειμώνα είναι πολύ σημαντική για να μπορέσει ο παραγωγός να κρατήσει τους πληθυσμούς χαμηλά και να μην έχει την απότομη αύξηση που βιώνουν τώρα κάποιοι παραγωγοί. Η χρήση ήπιων μέσων και η αποφυγή χρήσης μη συμβατών εντομοκτόνων και χημικών και γενικά η μείωση της χρήσης χημικών, όσο αυτό είναι δυνατόν, αποτελεί κρίσιμο σημείο καθώς έτσι όχι μόνο ενισχύονται οι φυσικοί εχθροί αλλά αποφεύγεις και την προσαρμογή του πληθυσμό στα χημικά από πολύ νωρίς. Ο παραγωγός μπορεί να χρησιμοποιήσει εναλλακτικές μεθοδολογίες όπως τα βιολογικά σκευάσματα και ωφέλιμους οργανισμούς παράλληλα με άλλες δράσεις που ταιριάζουν στην κάθε καλλιέργεια, όπως οι μαύρες παγίδες περιφερειακά, η δημιουργία προθάλαμου και εάν οι συνθήκες του θερμοκηπίου το επιτρέπουν στον παραγωγό, ακόμα και να κλείσει.
Δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν σε καλλιέργειες ντομάτας στο Τυμπάκι, έδειξαν ότι η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι αυτή που πραγματοποιείται τεκμηριωμένα και με ήπια μέσα. Πρέπει πρώτα να γίνονται από κάποιον έμπειρο, μετρήσεις του πληθυσμού, καταγραφή των πληθυσμιακών διακυμάνσεων τόσο σε ιπτάμενα όσο και σε στοές στα φύλλα συγκριτικά με την προηγούμενη εβδομάδα και μετά να προχωράμε σε αντιμετώπιση, λαμβάνοντας αποφάσεις με βάση αυτά τα κριτήρια και όχι με ημερολογιακά κριτήρια. Με καλό σχεδιασμό, καλή παρακολούθηση και καλή διαχείριση των λύσεων σε βάθος καλλιεργητικής περιόδου, έρχεται σταδιακά μια ισορροπία πολύ διαφορετική σε σχέση με την πραγματικότητα που θα βιώσουν κάποιοι παραγωγοί αυτή τη στιγμή, όπως την έντονη πίεση, τους αλλεπάλληλους ψεκασμούς, το μη έλεγχο του εχθρού και πιθανώς σε κάποιες περιπτώσεις μη καταπολέμησης με αποτέλεσμα να μη μπορέσει ο παραγωγός να συγκομίσει την παραγωγή του.
Ο παραγωγός πρέπει να αλλάξει νοοτροπία και σε συνεργασία με τον γεωτεχνικό του, να πειστεί να υιοθετήσει αυτές τις απλές τροποποιήσεις που θα οδηγήσουν σε ένα τελείως διαφορετικό αποτέλεσμα. Να δεχτεί ότι πρέπει να γίνονται όλα πιο μελετημένα και πιο στοχευμένα και όποια επέμβαση να βασίζεται σε κάποια δεδομένα. Στην Ιεράπετρα υπάρχει το παράδειγμα της κ. Τούλας Δερμιτζάκη, φοιτήτριας στο ΕΛΜΕΠΑ η οποία έχει υιοθετήσει εδώ και δύο χρόνια αυτές τις πρακτικές, κατάφερε να εγκαταστήσει τον φυσικό εχθρό Nesidiocoris Tenuis στην καλλιέργεια της με αποτέλεσμα το θερμοκήπιό της να δέχεται απειροελάχιστες παρεμβάσεις με κάτω από 20% χημικά. Σε θερμοκήπια στο Τυμπάκι, που δεν υπήρχε φυσικός εχθρός, με σωστές επεμβάσεις, και αν και το θερμοκήπιο ήταν επαγγελματικό, κατάφεραν να μη δίνουν οδηγία για ψεκασμό δύο με τρείς εβδομάδες. Έτσι ο πληθυσμός δεν πιέζεται, αυξάνονται κάποιοι ωφέλιμοι οργανισμοί, μειώνονται οι εισροές και δεν δημιουργείται πίεση επιλογής για ανάπτυξη ανθεκτικότητας. Εάν απαιτηθεί θα γίνει ψεκασμός με χημικά που θα είναι πάρα πολύ αποτελεσματικά διότι θα βασίζονται σε κάποιες δοκιμές που γίνονται κάθε χρόνο και στις δύο περιοχές και μας δείχνουν τις τάσεις ως προς το ποια χημικά είναι περισσότερο ή λιγότερο ισχυρά και χρησιμοποιούνται ανάλογα με το εάν ο πληθυσμός βρίσκεται σε έξαρση ή όχι. Η χρήση χημικών ωστόσο γίνεται πάντα σε συνδυασμό και με άλλα μέτρα τα οποία και αποτελούν τη βάση.
Η μετάβαση από την ημερολογιακή προσέγγιση, στην επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση με απλές δράσεις που πρέπει να γίνονται συστηματικά μέσα στο θερμοκήπιο είναι εφικτή αλλά η απόσταση μεταξύ των δύο προσεγγίσεων είναι τεράστια σε ηθολογικό επίπεδο. Η εύκολη λύση της ημερολογιακής προσέγγισης είναι ουσιαστικά η αιτία του προβλήματος. Υπάρχει τεράστια ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα λόγω του λάθους στρατηγικού σχεδιασμού από τον παραγωγό. Η επιστημονική γνώση μπορεί να δώσει στον παραγωγό ένα εντομοκτόνο στο οποίο ο εχθρός είναι ακόμα ευαίσθητος και έτσι να μπορέσει να τον διαχειριστεί. Με την μείωση της χρήσης χημικών έχουμε λιγότερο κόστος, μεγαλύτερη ασφάλεια και καλύτερο προϊόν. Τέλος, είπε ότι η καλή διαχείριση των φυτικών υπολειμμάτων αποτελεί κοινωνική ευθύνη καθώς η λάθος διαχείριση μπορεί να προκαλέσει τεράστια προβλήματα.
Όσων αφορά το έντομο Frugipedra, αν και έχει εγκατασταθεί στην Κρήτη, ο κ. Ροδιτάκης ανέφερε ότι σαν εργαστήριο δεν έχουν δεχτεί κλήσεις σε τεχνικό επίπεδο για να διαχειριστούν πληθυσμούς και ζημιές τέτοιου τύπου. Είμαστε σε επιφυλακή, γίνεται αξιολόγηση από τους επιστήμονες και εάν υπάρξει θέμα θα αντιμετωπιστεί στοχευμένα.
Για την ελιά, συνέστησε προσοχή σε εχθρούς που εμφανίζονται την άνοιξη, όπως είναι η βαμβακάδα, ο πυρηνοτρίτης για τον οποίο ο παραγωγός θα πρέπει να παρακολουθεί τα δελτία, τα ακάρεα της ελιάς και τέλος ο δάκος. Η σωστή διαχείριση είναι και πάλι η λύση στις εντομολογικές ασθένειες της ελιάς. Η περιφέρεια Κρήτης είναι σε φάση προετοιμασίας για την δακοκτονία. Η δίδυμη παρουσία των υπηρεσιών, με τους δολωματικούς ψεκασμούς του ΥΠΑΑΤ, και των γεωπόνων και των πολιτών είναι σημαντική ώστε να επέμβουν διορθωτικά εάν χρειαστεί.
Οι εντομολογικές ασθένειες του αγγουριού, όπως ο αλευρώδης και οι αφίδες μπορούν να αντιμετωπιστούν σε συνεργασία του γεωπόνου με επιστημονικό προσωπικό το οποίο μπορεί να δώσει λύσεις σε περίπτωση δυσκολίας αντιμετώπισης από τον παραγωγό. Για τον θρίπα, γίνονται κάποιες προσπάθειες για αξιολόγηση κάποιου πληθυσμού στο εργαστήριο, ωστόσο δεν υπάρχει κάποιο επίσημο αποτέλεσμα που μπορεί να ανακοινωθεί προς το παρόν.
