Λεμονάκης: Απαραίτητη η ανάλυση νερού και εδάφους στην αρχή της καλλιέργειας

Με αφορμή τα 100 χρόνια της Rijk Zwaan στον χώρο των κηπευτικών και της παραγωγής τροφής, ο κος Λεμονάκης έκανε μία μικρή αναφορά στην ιστορία της εταιρίας. Όπως είπε, η εταιρεία ξεκίνησε το 1924 με ένα μικρό γραφείο στην Ολλανδία και σήμερα είναι η 4η εταιρεία παραγωγής σπόρου σε όλο τον κόσμο και η 1η στην Ελλάδα.

Συνεχίζοντας, ο κος Λεμονάκης μίλησε για τη σημασία της ανάλυσης εδάφους και νερού στην καλλιέργεια. Τόσο η ανάλυση νερού όσο και η ανάλυση εδάφους αποτελούν δύο βασικά εργαλεία στα χέρια του παραγωγού, τα οποία, μαζί με την επιλογή του σωστού υβριδίου, τον σωστό τρόπο διαχείρισης της απολύμανσης του εδάφους αλλά και την φυτοπροστασία είναι στοιχεία που επιδρούν στο να έχει ο παραγωγός ένα καλό τελικό αποτέλεσμα στην καλλιέργειά του. Η ανάλυση του εδάφους θα μας δείξει την πραγματική εικόνα του χωραφιού και ανάλογα με το υβρίδιο που έχει επιλέξει να φυτέψει ο παραγωγός, μπορεί να δώσει τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να έχει το βέλτιστο αποτέλεσμα σε ότι αφορά την εξέλιξη της καλλιέργειάς του και ταυτόχρονα να μην ζημιωθεί οικονομικά βάζοντας πράγματα που δεν χρειάζεται. Η ανάλυση θα μας δείξει την ποσότητα του κάθε στοιχείου που χρειάζεται και πρέπει να βάλουμε στο έδαφος. Αυτό που έχουν δείξει οι αναλύσεις, είναι ότι κάποιοι παραγωγοί, πριν κάνουν την ανάλυση, μπορεί να συνεχίζουν να βάζουν κάποια στοιχεία τα οποία είναι σε περίσσεια, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται τόσο οικονομικά όσο και καλλιεργητικά. Αυτό συμβαίνει λόγω του ότι δημιουργούνται ανταγωνισμοί με άλλα στοιχεία και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα αρχικά το φυτό να χάσει την ισορροπία του και να μην μπορεί να προχωρήσει σωστά και δευτερογενώς, να γίνεται πιο ευάλωτο σε τυχόν ασθένειες.

Η ανάλυση του νερού είναι εξίσου σημαντική, ανέφερε ο κος Λεμονάκης. Η ποιότητα του νερού που χρησιμοποιεί ο παραγωγός είναι εξαιρετικά σημαντική αφού μέσω του νερού μεταφέρονται στην καλλιέργεια τα θρεπτικά στοιχεία και τα άλατα. Σε αντίθεση με τα λιπάσματα, τα οποία μπορεί να βάλει ή όχι ο παραγωγός, το νερό μπαίνει απαραίτητα σε καθημερινή βάση. Επομένως, όταν ένα νερό έχει άλατα ή στοιχεία τα οποία δεν χρειάζεται η καλλιέργεια, αυτά θα μείνουν στο έδαφος. Σε αντίθεση με στοιχεία όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το θείο και τυχόν ποσότητες αζώτου και καλίου ή λίγο βόριο, τα οποία αποτελούν θρεπτικά στοιχεία και θα απορροφηθούν από το φυτό. Συνεπώς, όσο βασικό είναι να γνωρίζουμε τι γίνεται στο έδαφος, εξίσου βασικό είναι να γνωρίζουμε τι γίνεται στο νερό. Για τους παραγωγούς της Ιεράπετρας, αλλά και για αυτούς σε περιοχές όπως τα Φαλάσαρνα, την Κουντούρα και το Τυμπάκι, όπου οι παραγωγοί χρησιμοποιούν νερό από φράγματα, οι αναλύσεις γίνονται από την Rijk Zwaan και έτσι δεν χρειάζεται να κάνουν οι ίδιοι αναλύσεις. Ιδιαίτερα για το νερό του φράγματος των Μπραμιανών, ο κος Λεμονάκης μας ενημέρωσε ότι έχουν γίνει εκατοντάδες αναλύσεις. Για να αναπτυχθεί σωστά ένα φυτό δεν αρκεί μόνο να υπάρχουν τα στοιχεία που χρειάζεται κοντά στις επιθυμητές συγκεντρώσεις αλλά θα πρέπει και οι αναλογίες τους να είναι σωστές. Ο κος Λεμονάκης έχει δει καλλιέργειες με χαμηλή αγωγιμότητα και καλλιέργειες με λίγο υψηλότερη αγωγιμότητα από το κανονικό αλλά με σωστές αναλογίες στοιχείων οι οποίες εξελίχθηκαν αρκετά καλά. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει ο παραγωγός να έχει εικόνα του τι γίνεται στο έδαφος. Ίσως τα στοιχεία που υπάρχουν στο έδαφος να είναι από τα μοναδικά επιστημονικώς μετρήσιμα στοιχεία στην καλλιέργεια. Το πρόβλημα πολλές φορές έχει να κάνει με το ότι ο παραγωγός αντιμετωπίζει θέματα ανταγωνισμών μεταξύ των στοιχείων. Το έμπειρο μάτι ενός γεωπόνου μπορεί να βλέπει την έλλειψη κάποιου στοιχείου και αυτό να οφείλεται σε ανταγωνισμό. Αυτό είναι εύκολο να το καταλάβει κάποιος εάν όταν βλέπει την έλλειψη ενός στοιχείου, παρ’ όλο που το προσθέτει, αυτό δεν λειτουργεί και δεν βλέπει αντίδραση από το φυτό. Το νερό έχει άμεση σχέση με αυτό καθώς μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα σε μία καλλιέργεια. Τα προβλήματα αυτά προέρχονται κυρίως από τρία στοιχεία: το χλώριο, το νάτριο και σε κάποιες περιπτώσεις το βόριο, όταν αυτά υπάρχουν στο νερό σε περίσσεια.

Ο κος Λεμονάκης μελέτησε τις αναλύσεις των τελευταίων 20 χρόνων και είδε την πορεία της αγωγιμότητας του φράγματος Μπαραμιανών μέχρι σήμερα. Ξεκινώντας λοιπόν από το 2004 και πηγαίνοντας προς την φετινή χρονιά, το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει αναλυτικά τις τιμές αγωγιμότητες.

Δείτε εδώ το διάγραμμα:

Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα, από το 2019 και μετά έχουμε μία πολύ καλή πορεία στις τιμές της αγωγιμότητας του φράγματος. Αυτό συμβαίνει λόγω του ότι από το 2018 που είχαμε την τελευταία δύσκολη χρονιά από άποψη ανομβρίας, έγιναν δύο πολύ σημαντικά πράγματα στην περιοχή μας. Το πρώτο είναι ότι δημιουργήθηκαν πολλές ομβροδεξαμενές και έτσι οι παραγωγοί μαζεύουν το βρόχινο νερό, το οποίο είναι πολύ καλό ποιοτικά, το χρησιμοποιούν και έτσι μένει νερό στο φράγμα. Το δεύτερο είναι ότι έγινε διάνοιξη δύο γεωτρήσεων στην Σαρακίνα οι οποίες από τότε εμπλουτίζουν το φράγμα ανελλιπώς με νερό καλής ποιότητας. Εάν δεν είχαν γίνει αυτά τα δύο πράγματα, θα είχαμε πρόβλημα τόσο με την ποιότητα όσο και με την ποσότητα του νερού από πρόπερσι.

Ωστόσο, οι φετινές τιμές αγωγιμότητας είναι στο 1,40μS/cm. Όσο ανεβαίνει η αγωγιμότητα, αυξάνεται το χλώριο και το νάτριο στο νερό. Η τελευταία ανάλυση η οποία έγινε 12/9/2024 δείχνει ότι έχουμε 250ppm χλωρίου και 140ppm νατρίου ενώ πριν δύο χρόνια, στις 9/7/2022 είχαμε 163ppm χλωρίου και 89ppm νατρίου την ώρα που το ασβέστιο και το μαγνήσιο είναι σχεδόν τα ίδια. Το χλώριο και το νάτριο επιδρούν ανταγωνιστικά στα δύο κύρια θρεπτικά στοιχεία, το άζωτο και το κάλιο. Όσο δηλαδή αυξάνεται το χλώριο στη ριζόσφαιρα, τόσο δυσκολεύεται το φυτό να απορροφήσει άζωτο. Όσο ανεβαίνει το νάτριο δυσκολεύεται να απορροφήσει το κάλιο, το ασβέστιο και το μαγνήσιο. Το νάτριο είναι το κύριο στοιχείο το οποίο, όσο μεγαλώνει η συγκέντρωσή του στο έδαφος, καταστρέφει τη γονιμότητα του εδάφους διότι εγκαθίσταται στις θέσεις του εδάφους που κανονικά μπαίνουν τα θρεπτικά στοιχεία και έτσι μετά δεν είναι τόσο καλά διαθέσιμα για το ίδιο το φυτό. Όσο λοιπόν ανεβαίνει το νάτριο τόσο καταστρέφεται η γονιμότητα του εδάφους. Επιπλέον, όσο αυξάνεται η ηλεκτρική αγωγιμότητα, δηλαδή το σύνολο των αλάτων και των θρεπτικών στοιχείων στην περιοχή της ρίζας, τόσο μειώνεται η παραγωγή και η ποιότητα. Πέρα από αυτά τα δύο, λόγω της δυσκολίας που αντιμετωπίζει το φυτό ώστε να αναζητήσει και να απορροφήσει τα θρεπτικά στοιχεία από την ριζόσφαιρα, καταναλώνει επιπλέον πολύ ενέργεια και έτσι γίνεται πιο ευάλωτο σε ασθένειες.

Ο κος Λεμονάκης πρότεινε στους παραγωγούς, όσο αυτό είναι δυνατόν, να ψάχνουν καλύτερη ποιότητα νερού για τις καλλιέργειές τους. Υπάρχουν για παράδειγμα αρκετά πηγάδια των οποίων το νερό δεν ενδείκνυται να χρησιμοποιείται όπως έχει. Ωστόσο, μετά από ανάλυση, ο παραγωγός μπορεί να μάθει σε τι ποσοστό μπορεί να το αναμείξει με βρόχινο νερό από δεξαμενή και έτσι να εξοικονομήσει νερό. Είναι όμως πολύ σημαντικό να έχει γίνει πρώτα ανάλυση. Πάντα υπάρχουν λύσεις και όταν ο παραγωγός γνωρίζει τι συμβαίνει μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα πολύ καλύτερα. Οι δύο αναλύσεις νερού και εδάφους μπορούν και πρέπει να συνδυάζονται, σχολίασε ο κος Λεμονάκης. Όταν λοιπόν η ανάλυση του νερού δεν είναι καλή, σε συνεργασία με τον γεωπόνο, μπορούν να βρεθούν λύσεις. Ωστόσο ο παραγωγός πρέπει πάντα να θυμάται ότι η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και κάθε χωράφι χρειάζεται τη δική του συνταγή. Ακόμα και εάν μιλάμε για το ίδιο χωράφι, ο παραγωγός δεν μπορεί να κάνει κάθε χρόνο τα ίδια αλλά θα πρέπει να προσαρμόζεται στις αλλαγές. Όλα τα στοιχεία που μπαίνουν σε μία καλλιέργεια είναι σημαντικά με τον «κανόνα του Λούντβιχ» να λέει ότι το ύψος της τελικής παραγωγής θα καθοριστεί από εκείνο το στοιχείο που είναι στην μικρότερη συγκέντρωση.

Κλείνοντας, ο κος Λεμονάκης είπε ότι ένα ακόμα βασικό εργαλείο για τον παραγωγό είναι η σωστή επιλογή υβριδίου. Η Rijk Zwaan παράγει εδώ και 100 χρόνια σπόρους κηπευτικών και επενδύει στο κομμάτι της έρευνας σχεδόν το 35% του τζίρου της. Αυτό σημαίνει ότι γίνονται άλματα στο συγκεκριμένο κομμάτι. Η εταιρεία έχει ένα πειραματικό σταθμό 14 στρεμμάτων από τους πλέον σύγχρονους στην Ιεράπετρα με αρκετά από τα υβρίδια που καλλιεργούνται αυτή τη στιγμή να έχουν βγει από αυτόν τον πειραματικό σταθμό.

Η πιπεριά φλωρίνης Idolisa είναι ένα από τα πρώτα υβρίδια με γενετική αντοχή στο ωίδιο, το οποίο αποτελεί το βασικότερο πρόβλημα στην καλλιέργεια πιπεριάς και η πιπεριά αυτή δημιουργήθηκε στον πειραματικό σταθμό της Ιεράπετρας. Επίσης, στο κομμάτι των αντοχών που οι παραγωγοί θέλουν να έχει ένα υβρίδιο, είχε ξεκινήσει μία προσπάθεια πριν από κάποια χρόνια και έτσι βγήκε το πρώτο αγγούρι με γενετική αντοχή στο φουζάριο, το υβρίδιο Forada. Στην συνέχεια, οι παραγωγοί ήθελαν ένα υβρίδιο με πιο σταθερό μήκος την άνοιξη και η εταιρεία το έχει ήδη έτοιμο. Πρόκειται για το «632» το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη χρονιά.

Τέλος, ο κος Λεμονάκης κάλεσε τους παραγωγούς να επισκέπτονται τον πειραματικό σταθμό, ο οποίος είναι ανοιχτός για όλο τον κόσμο. Με ένα ραντεβού οι παραγωγοί μπορούν να τον επισκεφτούν όσες φορές θεωρούν απαραίτητες. Η εταιρεία θέλει να βλέπουν οι ίδιοι οι παραγωγοί τα υβρίδια ώστε να μπορούν να αποφασίσουν μόνοι τους. Στον ίδιο χώρο καλλιεργούνται τόσο τα υβρίδια της εταιρείας όσο και του ανταγωνισμού και έτσι ο παραγωγός θα έχει την ευκαιρία να δει μόνος του τις διαφορές. Ο λόγος που το ανέφερε αυτό ο κος Λεμονάκης είναι ότι η φετινή χρονιά θωρείται η χρονιά που πιθανών η καστανή ρυτίδωση να δημιουργήσει τα μεγαλύτερα προβλήματα στην περιοχή μας. Άρα, με αυτό τον τρόπο οι παραγωγοί μπορούν να δουν μόνοι τους τι νέο υπάρχει και να επιλέξουν. Συνεπώς, σε μία ίωση, η επιλογή κατάλληλου υβριδίου σε συνδυασμό με τις συνθήκες που θα έχει δημιουργήσει ο παραγωγός από την θρέψη και τα ποτίσματα μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση περισσότερων η λιγότερων συμπτωμάτων.

-

* Ρεπορτάζ: Μαρία Τσαγκαράκη 

* Κείμενο - Επιμέλεια: Ελένη Ζαχαράκη

* Τεχνική επιμέλεια - Υποστήριξη: Κατερίνα Κοντού